Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
erreme. (d). adberbioa. (Eibar) "Con ardor, apasionadamente. Lana eiñ erreme, baserriko kontua.
erremedíxau. (c). du aditza. Erremedioa ipini, hobetu. Azkenengo euri onek asko erremedixau jok ortua. Klem.
erremeiu. Ik. erraméru.
erremeixa. Ik. erroméixa.
errémeixo, errémeixua. (b). izena. Remedio. Einddakua eindda dago ta orrek eztauka erremeixoik./ Erremeixua zein ddan baneki... errémeixua jarri. (b). aditza. ERRÉMEIXUA IPIÑI. Remediar.
errementári, errementaríxa. (b). izena. ERRAMENTARI, ERMENTARI. Herrero. Uberako errementarixa errementaritziai lagata dago. Sin. erréro. Alperrik egingo dau larogei garixak, ardaua erango dau errementaarixak. esaera. (Izag Oñ). Errementariei ardoa asko gustatzen, nonbait. Errementarixan etxian zotza burduntzi. (c). esaera. Gaztelererazko "En casa del herrero..."ren senidea Ik jo gogor, zuzena urtetzen badau aixkoria eta okerra urtetzen badau ieteixa. esaera. Hori esaten omen zion errementariak bere morroiari, ingudean tenazekin burdina gorituari eusten zion bitartean. Sarri erabiltzen zuten lehengo zaharrek esaera hau, zerbait egiteak merezi duela adierazteko, nahiz eta ondorioak ez jakin ziur. Olagizonak eta errementaarixak, begixak baltzak eta agiñak zurixak. esaera. (Izag Oñ).
errementari-gari. Ik. zorrotz-gari.
Errementariko, Errementarikúa. toponimoa. ERMENTARIKÚA. Errementariaren etxea. Hala deitzen zaio Uberan eta Osintxun.
errementáritza. ERMENTARITZA. 1. errementáritza, errementáritzia. (c). izena. El oficio de herrero. Gaztetan errementaritzan jardundakua da. 2. errementáritza, errementáritzia. (c). izena. Herrería, fragua. Ik. sutegi.
erremeru. Ik. erraméru.
errémintta. ERRÁMINTTA. 1. errémintta, erréminttia. (b). izena. ERRAMINTTA. Herramienta. Arotz-lanak eitteko erreminttak bia die. 2. errémintta, erréminttia. (b). izena. Bicho, elemento, en frases expresivas. Erremintta ederra da zuen alabia./ Ori don erreminttia ori. Ik. elémentu, -o.
erremintta-kaja, erremintta-kajía. (b). izena. Caja de herramientas.
errémolatxa, errémolatxia. (a). izena. . Beta vulgaris. Remolacha.
errému. ERRÁMU. 1. erremu, erremúa. (b). izena. (Elosu) Ereinotza, Elosun.   Laurel, en Elosua. Bergarako beste lekuetan elauntz deitzen zaio. Gipuzkoan gertatzen den bezala Elosun ere Erremu-egunak izen zaharra kendu dio elauntz arbolari. Sin. eláuntz. 2. erremu, erremúa. (d). izena. Teilatua amaitzen denean, gainean ipintzen den elauntzez egindako sorta. Zea ifintze jakok: erremua. Eongok ba teillatu-afaixa ero bazkaixa ero. Sebas. Ik. teillatu-afári.
Errému egun, errému egúna. (b). izena. ERRÁMU EGUN. Domingo de Ramos. Erremu-egunian kurutzegi-sortia eruaten da elizara bedinkatzera. Ik. kurútzegi.
Errémundo. (b). Raimundo. Ik. .
erremuskára, erremuskaría. (c). izena. ARROMUSKÁRA, ARROPUSTARA. Errietaldi labur eta beroa.   Refunfuño. Sarjentuak egundoko erremuskaria ein jostan berandu joan nitzalako. Baita txakur batek egindako haginka egiteko mehatxua edo ahalegina. Txakurrak egundoko arromuskaria egin jostak. Sin. furrustára, murruskara.
Erremu zapatu, Errému zápatua (b). (b). izena. ERRÁMU ZAPATU. Bergaran urteko azoka nagusia egin ohi den eguna.   Sábado de Ramos. Erremu-zapatuz Bergan ferixa aundixa eitten da.
érren. 1. erren, erréna. (b). adjektiboa. Cojo, -a. Orren anaia errena da. Sin. kójo. errena ez izan. (c). esapidea. Makala ez izan. I bizkorra izango aiz baiña ez pentsau bestiak errenak dienik. 2. erren, erréna. (b). izena. Cojera. Gure uezabak errena dauka ezkerreko ankan. Sin. kojéra, kójo. érren eiñ. (b). aditza. Cojear. Badakigu zein ankatatik eitten dozun erren. Zure zaletasuna edo bizioa zein den, alegia. Sin. kójo eiñ. érrenka. (b). adberbioa. Cojeando. Errenka nator Urbixatik. Sin. kójoka. Ik. kójo.
errendídu. 1. errendídu. (a). da-du aditza. Rendir(se), dominar. Amandria errendidu ezindda dabitz./ Eztaukou errenditzeko asmoik. errendíduta. (b). adberbioa. Neka-neka eginda.   Rendido de cansancio. Errendiduta akabatzen dot astia. 2. errendídu. (c). du aditza. Kabitu, sartu. Uste dot berreun orrittan errendiduko dala liburua.