Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
golda txikixa
© Iñaki Arana
gólda txíki, goldá txíkixa. (c). izena. Arado pequeño. Goldak ola ganauakin bakarrik joate zien ba, golda txikixa zan ori, eta lenau errementarixak itte zeben. Eus.
golda-zapáta, golda-zapatía. (d). izena. Dental del arado.
goldázoi. 1. goldázoi, goldázoix. (c). izena. Goldeak mugitzen duen zohia, lur zatia.   Tepe de arado. 2. goldázoi, goldázoixa. (d). izena. Ildoa, golda-arrastoa. Klem.   Surco de arado. Ik. goldá-árrasto, zotárro.
goldazúlo, goldazulúa. (c). izena. Ildoa, golda pasatutakoan gelditzen den erretena.   Surco de arado. Miñerala goldazulora botatzeko oitturia dauke./ Goldazuluan ankia sartu ta muturrez aurrera jausi nitzan. Sin. goldá-árrasto, zotárro, zótaska, goldázoi.
gólfo, gólfua. (a). adjektiboa. Parranderoa, alperra.   Golfo.
golóndrina. KULÉNTRIÑA, KULÁNTRIÑA.
golondrinak
© Migel Mari Elosegi
1. golóndrina, golóndrinia. (c). izena. Hirundo rustica. Enara. Sin. txío, azpízuri, egabera. Ik. beltxijóe. 2. golóndrina, golóndrinia. (c). izena. (Eibar) Delichon urbica. Avión. Sin. ernara txiki.
golóso, golosúa. (a). adjektiboa. Gozozalea. Sin. gozozále.
gólpe, gólpia. (a). izena. Golpe. Egundoko golpia emon dotsat kotxiai. komentario 1 Ik. odól-gólpe. golpe eiñ. (c). aditza. Heldu, eskua bota. Benga, golpe orri!/ Laster egin gontsan golpe aillegau zien bandejei. gólpe zórrik ez jo. (c). esapidea. Lan apurrik ere ez egin. Eztau kurso guztian golpe zorrik jo. gólpera. (c). adberbioa. Bat-batean, tupustean.   De golpe, derrepente. Gaixuana golpera esan biarrian poliki-poliki esan notsan./ Krisisa golpera etorri zan da preparau barik arrapau zeban jentia. Sin. gólpian. gólpia izan. (c). esapidea. Ezusteko handia izan. Loterixia tokau jatak. Au dok golpia! gólpian. (c). adberbioa. Bat-batean, batera-batera.   De golpe, a la vez. Kanpotar pillia etorri zan golpian gure errira./ Eurixa golpian eitten dabenian nunbaitten kaltia seguru./ Ezidazu gauza guztiak golpian esan. Sin. gólpera.
gólu, golúa. (d). izena. Bocio. Guk orri golúa esaten gontsan. Golua, amen koxkorra. Gure auzuan zuan zar bat Aizpekua, ta len etzien operau be eitten, da “ño, Aizpeko Joxek jaukak golua”. Don. Ardiarenari ere berdin esaten zaio: Golua esaten jako ardixan kokaldiai be, ardixak daukan gaitzai be golua esaten jakon. Ardixak eukitze jok kokaldía, enfermedade bat. Don. komentario 1 Ik. bózio.
góma, gómia. (a). izena. Goma. G
gomestaziño. Ik. gonbéstaziño.
Gomózkorta. toponimoa. GOMEZKORTA . Gomezkorta, Elosuko baserria. Or eukitze i eban kaballerixia, Gomozkortan —aaittik Gomezen kortia—, Gomozkortan jeneralorren kortia, ta bera Benta-etxostian, an euki i eban bere ofizinia, ero, jeneralorrek. Hil. Gomezkorta ere badio Hilarik. Ik. frantzésteko gerrate.
gomuta, gomutia. izena. (Leintz) Akordua.   Recuerdo. Nere gomutan eztot olakoik ezautu./ Eztaukot olako gomutaik. (Izag Oñ).
gomutau. aditza. (Leintz) Oroitu.
góna, gónia. (a). izena. Falda. komentario 1 Carallo la cona, ni praka ni gona. (c). esaera. Galiziarrei buruz esan ohi zen, erdi broman, erdi burlan. gónan zalía izan. (c). esapidea. Andrazalea izan. Aura pelotari ona bai, baiña gonan be zalia zuan. Ik. gonazále. gónapian ázittakua. (c). esapidea. Dícese de la personas que ha sido superprotegidas por sus padres. Oiñ ezta bakarrik ezetarako gauza, aman gonapian azittakua da ta. Ik. barrúko góna.
gonábarren, gonábarrena. (b). izena. La parte inferior de la falda. Gonabarrena zikinddu dozu lokatzatan.
gonaiza. Ik. gúraiza.
gonákanpana, gonákanpania. (d). izena. KANPÁNGONA. Kanpai formako gona.   Falda acampanada, muy de moda antiguamente. "Se llamaban así a las sayas antiguas, largas y acampanadas." (Izag Oñ). Gonakanpanak? Oixe; gure ama-zanan da, gazte-denporan da, erretratutan da, gonakanpanak; ointxe be ikusten die gonakanpanak. Klem.
gonatzi. Ik. gúraiza.
gonazále, gonazalía. (c). adjektiboa. Andrazalea.   Mujeriego. Abadia izan arren gonazalia zuan demasa. Ik. góna.