Hiztegia
lokámux, lokamúxa. (c). izena. Lokuluxka, loaldi labur eta arina. Sueño breve y ligero. Bazkalostian lokamux bat eitteke enaiz personia./ Lokamux bat eittera noia zuek kafia artu bittartian. Sin. tauki (Elg.).
lokátoki, lokátokixa. (d). izena. Oiloloka sartzeko kaiola, hau txitekin zegoenean. Txitak irten eta sartzeko moduko zuloa izan ohi zuen. Oillolokia kaponeran sartu bia da, bestela juten da txitekin urriñegi ero. Don. Beste batzuetan fregaderapean banasta azpian jartzen zen. Len oitturia zuan fregaderako desaguian parian, desaguia goittik bera, paretan bera egoten zuan, da banasta zarren batekin busti-busti eiñ da lokatzetan aintxe. Don. Sin. kapónera. Ik. banástapian lo eiñ.
lokátu. 1. lokatu. (c). da-du aditza. Loka, koloka jarri; gaizki itsatsia egoteagatik mugitu. Alanbradurixako esola guztiak lokatuta dare./ Muturrez aurrera jausi tta iru agin lokatu jat./ Astuak azkenian laixia lokatu dau.
komentario 1 Ik. lóka, loka. 2. lokatu. (c). da aditza. Loka bihurtu oiloa. Ponerse clueca la gallina. Oilluak, lokatutakuan eztabe arrautzaik eitten.
Ik. loka.
lókatza, lókatzia. (a). izena. LOKÁTZARA. Barro, lodo. Eurixa ein ddau ta lokatzia egongo da bidetan.
lokátzari, lokátzarixa. (d). izena. LOKATZADEI . Lokatzadia; lokatzartea, basatza. Barrizal, lodazal. Zelaixan egundoko lokatzarixa geratu zan ziklo-krosa zala ta. Don.en grabaketan lokatzadei ulertzen dugu. Sin. kákatza, básatza. Ik. lokátzarte.
lokátzarte, lokátzartia. (c). izena. Lokatza artea, basatza. Barrizal, lodazal. Burdixa lokatzarte baten sartu jaku eta kristonak ein dittugu etara ezindda. Lokatzari edo basatza-ren Sin. gisa ere erabiltzen da, baina gehiago "lokatza artean sartu" testuinguruan. Ik. kákatza, lokátzari, básatza.
lokátzatu. (c). da-du aditza. LOKAZTU. Lokatzaz zikindu. Manchar(se) de barro. Perretxikutan izen naiz da erropa guztiak lokatzatatuta ekarrittut.
loki, lókixak. (d). izena. (Oñati) "Los huesos de la articulación de la mandíbula. Lokixak geratu: Paralizarse (v. gr. por un dolor de muelas) el movimiento de las mandíbulas." (Izag Oñ).
lo-kónkor, lo-konkórra. (d). izena. Kolpera esnatutakoan, siestatik esnatu berrian eta halakoetan, izan ohi den logura desatsegina. Sueño y estado desagradable después de una siesta, de despertarse bruscamente, etc. LO-KONKORRA EUKI, batez ere. Ik. loérre.
lo-korrósa, lo-korrosía. (c). izena. LO-KARRASA, LO-KORROSKARA, KARRASA, KORROSA. Lo-zurrunka. Ronquido. Aren lo-korrosak etxia be dardaraz jartzen juen.
Gaur egun lo-zurrunka entzuten da gehiago. Nere amari ez zaio ezaguna egiten azken hitz hau. Batuaren bidez sartua dirudi.
lóleku, lólekua. (b). izena. Sitio para dormir. Ezkiñuan lolekuik topau ogei kilometruan./ Ganbaria zeuken lekuan oiñ lolekuak dauzke, ezta. Mertz.
lólo. (a). (haur hizkera.) Lo. Laster lolo./ Lolo dago umetxua./ Oiñ lolo ein biou./ Zelako lolotxo edarrak eiñ dittuzun. Zenbait gurasok beren erdi-euskeran zera esan ohi du: Oiñ a lolo(s) joan biozu.
lor, lorra. izena. (Aramaio) Auzolana, bidegintza, gehienetan.
Bixer lorra jak. (Orm Aram). Ik. auzólan.
lóra. 1. lora, loría. (a). izena. Flor.
Aprilleko loria urria baiño obia, maietzeko loria bapez baiño obia. (d). esaera. Fruta arbolen lorari buruzko esaera.
Arantza beltza loran dago, artua ereitteko giro dago. (c). esaera. Artua ereiteko sasoia noiz den jakiteko seinalea.
loran egon. 1. loran egon. (c). esapidea. Estar en flor un frutal. Politta da keixa-arbolia loran dagonian. Ik. alían egon. 2. loran egon. (c). esapidea. Polita egon neska gazte bat. Loran daren neska gaztiak gustatzen jako. Ik. neska-lóra. loria galdu. (d). esapidea. Birjintasuna galdu emakumeak.
2. lora, loría. (c). izena. Egurraren hariak egiten duen marrazkia. Dibujo que forma la fibra de la madera. Txapia intxaurrezkua edo gaztaiñazkua. Eta aura zemat eta azalao, erdikuak lora gutxiao etaatzen dau. Juantxo. Sin. díbujo. Ik. loratsu. 3. lora, loria. izena. (Eibar) "Puntan lora formia daukan puntzoia, grabadoriak eskopeta arruntian zenefak egitteko erabiltzen dabena." (SB Eibetno). 4. lora, loría. (c). izena. Piropo. Egundoko lorak bota doste kalian.
5. Lora. Ik. Maietzéko lóra.