Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
bendezíño, bendeziñúa. (c). izena. BENDIZÍÑO. Bedeinkazioa.   Bendición. Abadiak bendeziñua emon dosku. Sin. bedinkazíño. eta ze bendezíño!. (c). esapidea. ETA ZE BENDEZÍÑO. ..ni qué puñetas —Poliza bat falta jatzu. —Ze poliza ta ze bendeziño! Beti igual! Ik. eta ze otxókuarto!, eta ze prosozíño!.
béndian. (c). adberbioa. BÉNPIANN MÉNDIAN, MÉNPIAN. Menpean.   Bajo el dominio de, a merced de. Oinddio be aman bendian dago./ Anai gaztiak benpian artzen dau./ Semiak bendian dauka aitta./ Erruki orrek mendian arrapatzen dabena. Bendian egon, artu, euki, arrapau...
bendíxa. (d). BERENDIXA. BERENDIXAren laburpena. Mengano. Ik. ulíxa.
bénetako, bénetakua. (a). Egiazkoa, gezurretakoa ez dena. Jakin nai neuke benetako arrazoia. bene-benetako, bene-benetakua. (b). Egiazko-egiazkoa. Bene-benetako erregezalia zanez, bein adarjotzaille batek esan ei zetsan: Ik euk pe diru asko eingo eban baiña erregetzarako eztok balio. (SM Zirik)
benetalári, benetalaríxa. (c). adjektiboa. Gauzak bene-benetan hartzen dituena. Eginkizunetan buru-belarri sartzen dena, ideiak hitzez hitz sinesten dituena... Orruaka esaten eban bera bakarrik zala benetalarixa. (SM Ezten)./ Ari gauza bat sartzen bajakok buruan, adios, aura benetalarixa dok./ Semia benetalarixa urten jakue eta politikia dala ta zoratu biarrian dauzka gurasuak.
bénetan. 1. bénetan. (a). adberbioa. De verdad, de veras, firmemente. Benetan esaten dotsuet, oso asarre nago. Fran.k "sinistuta" zentzuan ere badarabil: Gu geu etorri giñan benetan e, benetan etorri giñan. (Ezkioko amabirjinarekin sinistuta). béne-bénetan. (b). aditza. Muy de verdad. 2. bénetan. (b). adberbioa. En serio, sin bromas. Etxakon igartzen benetan ala brometan zebillen. Bene-benetan, katua berbetan. (c). esaera. (Osintxu) Norbaitek "bene-benetan" esaten duenean erantzun ohi zaiona, umorez. béne-bénetan. (b). Muy en serio. Aura etzan baezpadan ibiltzen, aura bene-benetan ibiltze zan. Umorearen edo ironiaren zentzu gutxi dutenez asko erabilia. Ik. benetalári, égixetan. 3. bénetan. (b). graduatzailea. Oso, txit. Adjektiboaren aurrean. Benetan aspergarrixa da telebisiñua./ Gaurko esamiñia, benetan zailla.
bénga!. 1. bénga. (a). interjekzioa. Ale. Presa sartzeko, aginduak emateko, norbait animatzeko eta horrelakoetarako erabilia.   Exclamación que se usa para meter prisa, dar órdenes, animar, etc. Benga, benga! Ordua da oetik jaikitzeko./ Ale, benga, goazen piszinara. 2. bénga. (a). interjekzioa. Aurrekoak esandakoa ez dugula sinisten adierazten du. —Atzo bos kiloko erbixa bota najuan. —Benga, benga, sartuixok ori beste bati. 3. bénga. (a). interjekzioa. Agur, gero arte!, gazteen artean. Benga, illuntzian Pol-polen ikusiko ga. Erabilera hau bitxia egiten zaigu adin apur bat dugunoi.
bengáizu, -o, bengáizua. (c). izena. BENGAIZ, -A (ANTZ.). Mendekua.   Venganza Geixao etxera ez bueltatzia izan zan aren bengaizua. Sin. béngantza.
béngantza, béngantzia. (a). izena. Venganza. Sin. bengáizu, -o.
bengáu. (a). da-du aditza. Vengar, vengarse. Etzeukan bakeik bengau arte.
beno. Ik. buéno.
bénta. 1. bénta, béntia. (b). izena. Salmenta.   Venta. Ze moduzko bentia euki dozu ba plazan?/ Gaur atzo baiño benta obia egon da. BENTAN EGON: salgai egon. béntan égon. (b). Salgai egon. Ze uste dozu ba, ni enago bentan, e. Ik. saltzeko.
© BUAko guztiak
2. bénta, béntia. (d). izena. Bideko ostatua. Adinekoek badakite zer den baina ez da apenas erabiltzen. Egon ere ez dago jada bentarik. Benta eta Benta Berri Bergaratik Elorregira bidean, eta Elosuko Benta, adibidez, zeregin horretako etxeak ziren.
bentaja, bentajía. (a). Ventaja. Bentaja aundixa etara zotsan metara orduko. bentaja egin. (b). Hazi. Zeu be bentaja eindda zare e. Gizendu ere bai, ironia apur batez. Zeu be bentaja eindda zare e.
bentájau. (d). du aditza. Mesedetu. Barruko koskera gutxi tta kanpokua gogorrao egon ezkeo, ganaua kanpokuakin inddarra eittera ipintzen da; orduan eitten da bat bentajau ero, ganau bat inddartsuaua baldin bada, alde baten kargau eitten da. Don. Gutxi entzuna.
béntana, béntania. (a). izena. Ventana. Ik. leixo.
bentána-márko, bentána-márkua. (b). izena. Marco de ventana. Ik. atémarko.
bentána-tápa, bentána-tapía. (c). izena. Tapa de ventana, contraventana. Bentana-tapak itxi amabixak aldera. Hemen barrutik egon ohi dira jeneralean. Sin. kontrábentana.
benzídu. 1. benzídu. (c). du aditza. Vencer. Hundirse o inclinarse una cosa por el peso de algo. Sagarran pixuak benziduta dauzka adarrak. 2. benzídu. (d). du aditza. Buruz buruko borrokan gailendu, nagusitu. Kristonak eindda i eren e; zimaurrok eta danak astindduta, alkar itxuria ezin benziduan ero. Hil.