Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
pipártu. (c). da-du aditza. Jenio txarrez jarri.   Poner(se) de mal genio. Ziero pipartuta jartzen da Realak galtzen dabenian. Sin. piparmínddu.
pipi. 1. pipi, pipíxa. (d). izena. Zerena, Egurra jaten duen momorroa.   Carcoma. Gutxi erabilia. Sin. zéren. Ik. síts. pipixak jota egon. esapidea. "Jota egon, behea jota egon, ez egon sasoirik onenean. Au gure moduan pipixak jota dao. (Lar Antz). Sin. ónenak emonda egon. 2. pipi. izena. (haur hizkera.) Txoria, haur hizkeran. Sin. txio-txio.
pipittia
© Aitor Usobiaga
pipítta. 1. pipitta, pipittía. (c). izena. PEPITA, -IA. Pepita, simiente. Kalabazian pipittak gozuak die jateko. 2. pipitta, pipittía. izena. Oiloaren gaixotasuna (?).
pirenáika, pirenáikia. (c). izena. Ganado de raza pirenáica. Behi gorria. Ik. béi.
piríngito, piríngitua. (d). adjektiboa. Memelitoa, memelotxoa. Arnedilloko gure monitoria alako piringito bat zuan. Klem.
piripo. Ik. parápo.
pírri. 1. pírri, pírrixa. (c). adjektiboa. Zazpikia, ipurterrea.   Puntilloso, -a, cascarrabias, impaciente. Gizon ona da, pirri xamarra izatia, eze. Ik. ipúrterre, zázpiki. 2. pirri. Ik. kakapírri.
pirristara, pirristarie. izena. (Leintz) Diarrea. Ik. beráko.
pisk-. Ik. pusk-.
písta. 1. písta, pístia. (a). izena. Kamioia kabitzeko moduko zabalerako baso-bidea.   Pista forestal. Baso guztiak pistaz jositta dare. 2. písta, pístia. (b). izena. Lorratza, arrastoa.   Pista, huella. Eztok erreza ire pistia jarraitzia./ Aren pistia galduta najaok aspaldi. Ik. lórratz, árrasto.
pístola. 1. pístola, pístolia. (a). izena. Pistola. Pistolia? Geure aittak pe eukitze eban da, orduan pistolia libre izengo zan. Ben. 2. pístola, pístolia. (c). izena. Pistola, pan tostado, generalmente en forma de dos cilindros que se unen en los extremos, utilizado para sopa.   " Plazentziarren txistea, Bergarako Imanol Lazkanok kontatua. Sin. zopáko.
pitíliñ, pitilíña. (a). izena. Zakila. Haurrena batik bat, baina nagusienaz ere entzun daiteke.   Pene. Beti pitiliña ikutzen dabill zuen mutikua. Ik. píto, buztan, txilíbittu, txístu.
píto. 1. píto, pítua. (b). izena. Zakila.   Pene. Geldi egon ari, bestela pitua moztukostat eta. (Ohizko amenazu zakarra). Ik. pitíliñ, buztan, txilíbittu, txístu. 2. píto, pítua. (b). izena. Txilibitua.   Silbato. Arbitrua muturrez aurrera jausi tta ixa pitua tragau jok. Sin. txíflo, txilíbittu. pito bat ardura ez. (c). esapidea. Batere ez ardura.   No importar un comino. Iñon esana ari etxakok pito bat ardura.
pitotxa
© Arturo Elosegi
pitótx, pitótxa. (d). izena. putorius putorius. Turón. Sin. ipurtatx.
píttar, pittárra. (c). izena. PINTTAR. Udazkenean, sagarra xehetu, barrikara bota, ura gaineratu, eta horrela lortzen den sagardo goxoa. Atzo pitarra naikua eran neban, da gaur berakua. Zenbait etxetan, irakin (fermentatu) aurretik edaten den sagardo gozoari ere esaten zaio. Ik. mósto.
pittín bat. (c). zenbatzailea. Apurtxo bat.   Un poquito. Emoidazu gaztai pittin bat. Ik. apúr bat, kisí bat, puxká bat.
pitx, pitxa. (Antzuola) Bitsa.   "Bizitasuna. Sardao onek eztauka pitxik." (Lar Antz). Ik. bits.
pitxada, pitxadia. (b). izena. (Eibar) Dejada (pelotan). Pitxada bategaz irabazi eban azkenengo tantua. (Etxba Eib).
pitxarra
© Jaione Isazelaia
pítxar, pitxárra. (b). izena. Jarra. Pitxarra apurtu jat. Itturri bidian dabillen pitxarra apurtzen da. esaera. "Dabilenari gertatzen zaio. Ezertan parte hartzen ez duenak edo ezer egiten ez duenak ez du arazorik izango edo sekula ez du hutsik egingo." (Lar Antz). pitxárra astátik euki. (c). esapidea. Tener la sartén por el mango. Presidentiak nai dabena eitten dau, berak dauka astatik pitxarra ta.
pitxarkára, pitxarkaría. (b). Pitxarra bete isurkin.   Jarro lleno de líquido. Pitxarkara ura danga-danga eran zeban.