Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txunda-txunda
ubéldu
txunda-txunda. izena. (haur hizkera.) Musika (haur). Zer, entzungou txunda-txunda?
txúntxun, txuntxúna. (c). izena. Danbolin-txistuaren soinua, eta baita musika tresna hauen konjuntoa.   La música de chistu y tamboril, y también conjunto de dichos instrumentos. Txuntxuna, danbolin-txistuan soiñua. —Eta zela esaten zan? Txuntxunian dantza ein ddou. Klem./ Batek txuntxuna jo eta bestiak dantzan eiñ. Ik. danbólin-txístu.
txupáperras, txupáperrasa. (d). izena. Esku-zerra arkuduna.
txurikote, txurikotia. izena. Hatxisak edo belarrak (marihuanak) eragindako ondoeza. Zuri-zuri eginda, oso gaizki sentitzen da sufritzen duena. "Blanco". Bedar geixegi bota zotsen tartiai eta gero danak kriston txurikotiakin Mondrauera zentrora./ Txurikotiak emon zotsan eta botaka asi zan. TXURIKOTIAK EMON. Semeari entzuna duela gutxi. Noiz edo noiz jaiotzen dira egoki sortutako berba berriak, eta poz ematen du.
txurínga. 1. txuringa, txuringía. (d). izena. "El interior que asoma a veces en el parto." (Izag Oñ). Txuringia? matriza ero etxakixat pa; zer gorri bat, bulto bat urtetze jotsen da, txuringia zuan aura ta; etxakixat pa matriza zan aura ero. Umiak itteko zerela sarrixaotan, aldapa samarrian egon ezkero, aldapiak asko ereitte jotsek. Klem. TXURINGIAK URTEN ia beti. Eibarren, BOLIA BOTA. Ik. natúra. txuringiak urten biarrian egon. esapidea. Txizagureak lehertu beharrean egon. Geratu adi, txuringiak urten biarrian najaok eta. 2. txuringa, txuringia. izena. (Eibar) Almorranas, hemorroides. Ein bihar izan zittuan indarregaz, txuringiak urten zetsan. (AAG Eibes).
txurrumillo. Ik. zurrúmillo.
txurrunpio. (c). (eufemismoa.) Zurruta, edatea. (Umorezkoa). Ari majo gustatzen jako txurrunpio.
txurrut. Ik. zúrrut.
txurten, txurtena. izena. TXORTEN. "Fruitua abarrera lotzen duen kirtentxoa. Gure aittajunak aokaran jate zeban sagar erria, txorten da guzti." (Lar Antz). Sin. mútxikiñ.
txutau. (a). aditza. Chutar. Txutau zeban eta gol.
txúte, txútia. (b). izena. Baloiari, adibidez, emandako ostikada.   Chut. Ezetz geratu nere txutia.
txutxu. 1. txutxu, txutxua. izena. (Eibar) Arrautza, haur hizkeran. 2. txútxu, txútxua. (d). izena. (haur hizkera.) (Oñati) Oiloa, haur hizkeran. 3. txutxu, txutxua. (a). izena. (lagunartekoa.) "Pertsona polita eta erakargarria.   Bollito." (TSE Berb) Nor zuan hire aurrian eguana? Hori dok/n hori txutxua! (TSE Berb). 4. txutxu. onomatopeia. (Eibar) "Onomatopeya del rumor, del cotilleo." (SB Eibetno).
txutxúmutxu, txutxúmutxuak. (c). izena. Isileko kontuak. Gutxi erabilia. Ik. áopeko, ixíl-kóntu. txutxumutxuka. (c). adberbioa. Isil-kontuetan. Eztakit zer dauken, baiña goiz guztia txutxumutxuka dare.
Txutxúrra. (c). izen propioa. San Juan Errekako familia bati ematen zaion izena. Tratantia da Txutxurra./ Elortzakuei Txutxurranekuak esate jakue.
txutxúrrutxu eiñ. (c). du esapidea. Gurdiak atzean pisu gehiegi daramalako burpartika goratu eta atzeak behea jo.   Vencer el carro para atrás. Burdi-garuak partikatik urten da txutxurrutxu ein zoskun. Ik. txutxúrrutxuka.
txutxúrrutxuka. (c). adberbioa. Juego infantil, que generalmente se practicaba a escondidas de los padres, consistente en colocarse uno en la pértiga del carro y otro(s) en la parte trasera, y subir y bajar. Aittajuna siestan zeuan bittartian txutxurrutxuka ibiltze giñan etxostian. Ik. burpartíka.
-tzeka. (a). atzizkia. (Angiozar) Ik. -t(z)eke.
ua-uau. onomatopeia. (haur hizkera.) Txakurra. Ua-uauk zer eitten dau? (SB Eibetno). Sin. txitxi.
úar, uárra. (c). izena. (Angiozar, Ubera) ÚGAR. Herdoila.   Roña, herrumbre. Ubera ta Anguzarren uarra esate jotsek erdoixai. Sin. órdai.
uártu. (a). da-du aditza. (Angiozar, Ubera) UGÁRTU. Herdoildu.   Roñar(se). Uartutako sarda puntia sartu jako ankatik. Sin. ordáittu.