Hiztegia
planíau. (c). du aditza. PLANIA PASAU. Plana pasatu pareta berdin eta leun uzteko. Pasar la plana; así se deja la pared igualada y lisa, lista para la pintura. Lenengo sarpiau eta gero planiau eitten da pareta. Sin. plania pasau. Ik. plána, sarpíau.
plánta. 1. plánta, plántia. (b). izena. Itxura. Traza. Aspaldixan gizon orrek artu dau plantia. Planta txarra, besterik esan ezean. Egualdixai planta txarra artzen dotsat./ Eztakitt zelakua izango dan bixigua, baiña planta ona dauka.
planta onéko, planta onekúa. (b). izenlaguna. Itxura onekoa. Biae barrixa planta onekua da.
Ik. ondo plantáutako. planta txarreko, planta txarrekua. adjektiboa. Itxura txarrekoa.
Planta txarreko mutil batekin ikusi dot. 2. plánta, plántia. (b). izena. Simulación, comedia. Mozkor plantak eitten ibili zan Joxe./ Eztakitt benetan ala plantetan zebitzen./ Plantia ugari tta ganora gutxi.
PLANTAK EI Ik. papeláda. 3. plánta, plántia. (b). izena. Solairua. Etxiak aldapan zela eoten zien jeneralmente, plantatik planta erdi aprobetxauaz
plantáu. 1. plantáu. (c). da-zaio aditza. Bat-batean haserretu eta frente eman; solaskideari, batik bat. Enfadarse y enfrentarse súbitamente, generalmente con el interlocutor. Dirua eskatu notsanian ganau edarra plantau jatan./ Gosiak dagonian eta afaltzera ezkoiazela esan ezkero, aura plantatzen dok bitxua./ Aura belaxe plantatzen da burrukarako. Goikoen antzeko esaldietan: MUTILLA, GANAUA, BITXUA edo BURRUKARAKO... PLANTAU norbaiti. NOR-NORI batik bat.
2. plantau. (c). aditza. Presentar(se). Adinekoen ahotan hainbat testuingurutan entzun daiteke. Ustekabean agertu: Gabeko amarretan plantau jakun afaltzera./ Edozein egunetan plantatzen jakue etxian. Agertu, besterik gabe. Da danen publikuan abadia plantau ei jakon konfesau ero, beran asoluziñua emun ero, eitteko ero, ta. Hil./ Ta alaxe jaso ta plantau i eben. id./ Gauza batzutan ondo plantatze i zan errezoietan da, baiña faillaua. Hil../ Gauza batzutan ondo plantatze i zan errezoietan da, baiña faillaua. Hil.
ondo plantáutako, ondo plantáutakua. (c). izenlaguna. Gorpuzkera oneko pertsona, altua eta ondo egina. Persona de buen tamaño y porte. Gurasuak etzittuan pieza aundixak baiña bera ondo plantautakua dok.
plánto!. (b). interjekzioa. Kartetan, "ez niri karta gehiago bota". Nik planto. Ekin nai dozunian.
plánto eiñ. (c). Plantarse, pararse. Ia bi ume dauzkau ta planto ein ddou.
plantóso, -a, plantosúa, -ía. 1. plantoso, -a, plantosúa, -ia. (d). adjektiboa. Gorpuzkera onekoa, politekoa. Se dice de las personas de buen porte. Gaztena oso neska plantosia da./ Aura plantosua bada, baiña itxuria danez, lanian zurixa.
2. plantoso, -a, plantosúa, -ía. (c). adjektiboa. Planta asko egiten duena. El/la que hace muchos gestos, mucha comedia. Zela izan leike ain plantosia. Ainbeste kontu zopia jateko.
plasta-plásta. 1. plasta-plasta. (c). onomatopeia. Oinen zapal-otsa, batik bat, adierazten duen onom. Onomatopeya de la pisada, principalmente. Anka planuak dauzkana plasta-plasta ibiltzen dok. Plasta-plasta txipriztiñak etaratzen be bai. Klem.
2. plasta-plasta. (c). onomatopeia. Diru-paper asko ateratzearen eta horrelakoen onom. Ik. plisti-plásta, blasta-blasta.
plastatéko, plastatekúa. (a). izena. BLASTATEKO. Torta, bofetada. Ixilik ezpazare plastateko bat emungotsut. Ik. belárrezkiñako, belárrondoko, matrailléko.
platábando, platabandua. (d). izena. PLATABANDA. Atearen armazoiak barrutik izaten dituen kanaletan sartzen diren egurrezko laminak. Da gero orrek platabando orrek etaa ta sartu, ta ori mazizua da. Martin. Platabandia da ola panela, egurrezko panela. Lar.
plátano. 1. plátano, plátanua. (a). izena. Banana, plátano.
2. plátano, plátanua. (b). izena. . PÁTANO. platanus hibrida. Plátano, plátano de sombra. Orri zabal-zabalak dituen arbola, gure plaza eta ibilbideetan oso ugaria. Azkar hazten delako eta kerizpe ona duelako asko landatzen da, herri barruetan, batik bat. Leku batzuetan, Osintxun, adibidez, txopo-platano deitzen zaio.
pláust!. (b). onomatopeia. PLAUSTA. Onomatopeya de un objeto que cae. Labandu nitzan eta plausta uretara. pláust eiñ. (c). onomatopeia. (adierazkorra.) PLAUSTA EIÑ. Erori. Caerse, derrumbarse. Neure aurrian plaust eiñ zeban Santa Maiñako elizpiak.
plaustára, plaustaría. (c). onomatopeia. Jausten den gauza batek ateratzen duen zarata. Goiko kuartotik entzun dot telebisiñuak jausterakuan etara daben plaustaria.
pláza, plazía. (a). izena. Plaza. Plazan etxoingotsut. Salerosketaz jarduterakoan, berdura-plaza ulertzen da. Gaur plaza narrasa egon da ta tomate geixena saltzeke geldittu da. Ik. bérdura-pláza.
plaza-batzéille, plaza-batzeillía. (c). izena. PLAZA-BATZÁILLE. Berdura-plazara saltzera zihoazen baserritarrei zerga kobratzen zien agoazila. Alguacil encargado de cobrar la tasa a los baserritarras que acudían al mercado. Jose-Txikixa izan zan urtetan plaza-batzeillia./ Kriadak eta bakaillaua eruaten juen. Plaza-batzaillia, aguazilla be etortze zuan gabonsari billa. Klem.
plaza-gízon, plaza-gizóna. (b). izena. Jende aurrerako balio duen pertsona. Persona que no se achica ante el público. Hilario Azkarate benetako plaza-gizona zuan. Pertsonaia publikoez, gehienbat: kirolari, bertsolari, hizlari...
Plazentzia. (a). izen propioa. PLAENTZIA, PLAENTXIA, PLAZENZIA. Soraluze, Debabarreneko herria. Plazentzia ia beti.
Gaur egun Plaentzia, Plaentxia eta Soraluze entzuten da asko, baina adin batetik gorakoei Plazentzia entzun izan diegu ia beti. Auts-errixa esaten jau Plazenziai. esaera. (Antzuola) (Izag Antz). Horixe dio Izagirrek bere Antzuolako hiztegian.
plé éindda. PLEN ÉINDDA (IZAG ANTZ). komentario 1 1. ple eindda. (d). esapidea. (adierazkorra.) PLEN ÉINDDA (IZAG ANTZ). Blai, mela-mela eginda, bustita. Zaparrariak arrapau nau eta ple eindda etorri naiz. Sin. mela-mela. 2. ple eindda. (d). esapidea. PLEN ÉINDDA (IZAG ANTZ). Mozkortuta. Borracho. Tabernan ple-ple eiñ, etxera joan eta andriai kristonak emoten jotsan./ Baztarra jo zabanian itxuria ple eindda joian. Adibidean ikusten denez, PLE-PLE ere bai. Sin. mela-mela.