Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
medráu
memélo, -a
medráu. (c). du aditza. Animalia edo landarea hazi, mardotu; pertsona bizi mailaz hobetu.   Medrar. Txalak etzeban bape medratzen da okelara saldu dou./ Orrek, dan fiñakin, desiertuan be medrauko leukek.
mée. 1. mée, méia. (a). adjektiboa. Mehea.   Delgado, -a. Anka meiak dauzka. 2. mée, méia. (a). adjektiboa. Irudizko zentzuan, arina, pisu gutxikoa. Oso arrazoi meiak emun dittu Jauregik Elkarri-n maira ez juateko.
mejillóe, -i, mejillóia. (b). izena. Mejillón.
méjora, méjoria. (d). izena. Mejora de tamaño. Txalak oiñ arte baiño mejora aundixagoik ezpadauka saldu eingou. méjoran. (d). adberbioa. Tamainuz irabazten. Méjoran dagon biorra zela saldu leike...
mejórau. 1. mejorau. (a). da-du aditza. Mejorar(se). Len be tontua zan da aspaldixan ezta bape mejorau./ Gaixoik ibilli da baiña mejorauta dago./ Bere markia mejorau dau. Ik. obétu, oberátu. 2. mejorau. (c). da aditza. Gizendu pertsona bat (umorezkoa). Aspaldixan eztozu ikusi Dioni? Ba ziero mejorauta dago.
mejoríxa, mejorixía. (b). izena. Mejoría. Operau barrixan mejorixia euki zeban./ Ekonomixiak eztauka mejorixa itxuraik.
mekásuen!. (b). interjekzioa. MEKÁSUEN. Mekauben-en eufemismoa. Ez da bastoa.
mekátxis!. (b). interjekzioa. Mecachis. Mekatxis la mar, ez ikutu nere jarroi txinua. Mekatxis la mar, askotan. Oso fina da.
mekauben zotz. Mekauben-ez osatutako maldiziñoetako bat, erabilia eta, beharbada, "finena". Zotz, Sos
mekáuben!. (a). interjekzioa. (arrunkeria.) MEKÁUEN. Maldizino ezaguna.   Conocida maldición proveniente de "me cago en". Mekauben! Etortzen banok orra ik artu biaittuk artzekuak. Hona hemen mekauben sorta bat: mekauben la letxe, la puñeta, la puta, Dios, zortzi, diez, la mar, la ostia, los cojones, zotz... Ik. mekásuen!. mekauben zotz. Mekauben-ez osatutako maldiziñoetako bat, erabilia eta, beharbada, "finena". Zotz, Sos mekáubenka. (b). adberbioa. Biraoka.   Maldiciendo. Autuakin zangara sartu dok eta an geratu dok mekaubenka baten./ Mekaubenka jardunda etxuau ezer eitten.
meko eiñ. (c). aditza. Pot egin. "Meko ein xok: cuando la caballería queda sin poder con la carga. Eziña jo deixenian esaten da: meko ein ddau./ Meko-meko eon: eziñian egon." (Izag Oñ). komentario 1 Ik. pót eiñ.
melakatoi. Ik. melokotóe, -i.
méla-méla. 1. mela-mela. (a). adberbioa. Blai-blai.   Calado hasta los huesos. Mela-mela eindda etorri da umia eskolatik./ Mela-mela ein nau baldekaria botata. MELA-MELA EINDDA, batik bat. Ik. melátu, melau. 2. mela-mela. (c). adberbioa. (eufemismoa.) Mozkortuta. Illuntzeko zortziretarako mela-mela eindda zeuan./ Mela-mela zeren barrutik eta kanpotik. Sin. ple eindda. Ik. meláu.
melar, melárra. Estrecho. "Txarri melarra: cerdo estrecho; behi melarra." (Izag Antz).
melátu, melatúa. (b). da izena. Bustialdia.   Remojón. Kriston melatua artu giñuan Urbixatik Arantzazura bittartian./ Eztot aspaldixan arrapau alako melatuik. Normalean melatu iz. gisa erabiltzen da, eta melau ad. gisa, baina alderantziz edo nahasian ere entzun daitezke. Ik. melau.
meláu. 1. melau. (b). da-du aditza. Busti-busti eiñ.   Empapar(se), calarse. Melauta geratu giñan karreria ikusten./ Joxek melau ein gaittu mangeriakin. Ik. mela-mela. 2. meláu. (c). da aditza. (eufemismoa.) Mozkortu. Aura domekero melauta ibiltzen da. Ik. mela-mela. 3. meláu, meláua. (b). izena. Melatua. Ik. melátu, pikumélau.
méle-méle, melé-mélia. (d). adjektiboa. Memeloa, pikumelaua.   Apático, persona de poco garbo y carácter. Aura mele-mele samarra da, ta etxat bape txokatzen. Gutxi erabilia. "Mele-mele samarra", gehienbat.
mélendres. (d). izena. Hala deitzen dio zenbaitek sorginorratzari, "sakaojos"-ari.   Llaman así algunos a la libélula. An, bajatok melendres abiadoria. Don. "Melindres", edo "Melindres abiadoria" ere bai. Umorezkoa. Etim.: Jules "Vendrines" abiadore frantsesa, Paris-Madrid karrera irabazi zuen 1911an, oso famatua egin zen itxura denez, eta sorginorratzari jarri zioten haren izena. "Vendrines"etik "Melendres"era salto dezentea dago, baina hutsa abiadore batentzat. Sin. sakáojos.
melóe, -i, melóia. (a). izena. Melón.
melokotóe, -i. komentario 1 1. melokotóe, -i, melokotóia. (a). izena. prunus persica. Melocotón. komentario 1 2. melokotóe, -i, melokotóia. (c). adjektiboa. Artaburu, txorimalo, baina zentzu iraingarririk gabe, ia maitekiro. Ogixa aaztuta etorri aiz, melokotoioi alakuoi./ Ez ari izan melokotoia eta estudixaik. Gure amari-eta entzun izan diogu esaten, zerbait ahazten zitzaigunean eta halakoetan. 3. melokotóe, -i, melokotóia. (b). izena. Mozkorra. Borrachera. Melokotoi ederrakin zebitzen bixak pe jaixetan. Sin. trónpa, atxur.