Hiztegia
ordi, ordixa. izena. (Eibar) "Mozkorra, zentzu peioratiboagoan. A gizon ordixa, kalerik kale famelixian lotsagarri.
órdigas!. (b). interjekzioa. LA ÓRDIGA!. Birao leuna. Maldición suave. Ordigas! Giltzia laga juat kotxe barruan./ LA Ik. óspera!.
ordíttu. (d). da aditza. Mozkortu. Don.k dio entzuna duela, Elosu aldian, batik bat. Ezta esaten. Entzun izen da ori: “Ziero ordittu zuan, ziero mozkortu zuan”. Lenao bazkaixak-eta izeten zien, da bakarren bat, “ziero ordittuta geldittu zuan”. Baiña ezta erabilli eitten ola. Nik geixao entzungo najuan Elusu aldeko jentiai tta. Don. Hitz galdua.
Ik. ordi.
órdotz. 1. ordótz, ordótza. (d). izena. ORDOTX. Txerri arra. Igel jartzen zien, da orregaittik kapau itte zan, naiz aardixa ta naiz ordotza, bixak. Don. Ant. áardi. 2. ordótz, ordótza. (d). adjektiboa. ORDOTX. Zatarra. Ori dok ordotza! .
órdu, ordúa. (a). izena. Hora. Honela ematen dira orduak: ordúbatak (ordubáta ere bai zaharrek), ordúbixak, írurak, láurak. iruterdiak, lauterdiak, bostak laren gutxiao... ordu-orduan. (c). esapidea. ORDU-ORDUAN. (c). En punto. Ordu-orduan ezpazoiaz, alde eingo dotsu. órduka. (b). adberbioa. Por horas. Orduka eitten dau lana Galeperretan./ Guk orduka kobratzen dou.
ordúan. 1. ordúan. (a). adberbioa. Entonces. Orduan akordau bia ziñuan, oiñ ez. Eta ordutik, orduko, ordurarte, ordurako, etab.
orduántxe. (b). adberbioa. Orduan bertan. Orduantxe akordau nitzan zurekin.
2. orduan. (c). Hartan. Badau beste detaille bat be orduen sasoien Udelan erregie egon zala erakusten dauena. (AA ArrasEus, 184. o.).
3. ordúan. (a). juntagailua. Entonces. Ezpadakizu, orduan obe dozu ixilik egotia.
4. orduan da. (b). juntagailua. Orduan eta. Zenbat eta zarrao orduan da txarrao.
ordubéte, ordubetia. (b). izena. Espacio de una hora. Ordubete nago zure zaiñ./ Ordubetetik ordubetera artu pastillia./ Ordubetian aillegau naiz Donostiara.
Ordubetia forma honelakoetan: Lenengo ordubetia aspergarrixa izan da.
ordú ezkero. (c). adberbioa. EZKERO. Ordutik, harrezkero. Desde entonces. Ordu ezkero etxostak berbaik eiñ. Sin. ordútik. Ik. arrézkero.
ordúko. 1. orduko, ordukúa. (a). izenlaguna. Une edo garai hartako. De entonces. Orduko umiak etzien oinguan modukuak./ Txanpana gure bodan sobrautakua, ta ardaua be ordukua zan.
ordukóxe, ordukoxía. (c). ORDUKOTXE. Ordukoa bertakoa. Kartel au milla beratzireun da ogetamabosteko euskal jaixetakua da ta liburua be ordukoxia. 2. orduko. (b). posposizioa. Bezain laster. Aura eguna zabaldu orduko mendira joaten da.
3. orduko. (c). adberbioa. Ordurako, garai hartarako. Orduko Patxi Realien jabillan eta harekin juen nitzuan. (AA ArrasEus, 219. o.).
4. orduko. (c). Hartan. Orduko denporan ez auen maternidadeik ez Bittorixen ez Bilbon eta iñun be. (AA ArrasEus, 220. o.)
5. orduko. (b). Ordu bakoitzean. A la hora. Kotxe orrek berreun kilometro orduko korritzeittu.
orduráko. 1. ordurako. (a). adberbioa. Para entonces. Ordurako aspertuta genden.
2. ordurako. (b). adberbioa. Para la hora fijada. Etorriko ete da ordurako?
ordúrarte. (b). adberbioa. Hasta entonces. Ordurarte ondo ibilli giñan. Orduraiño ere bai, nahiz eta gutxiago.
ordútik. (a). adberbioa. ORDUTIK ONA. Desde entonces. Ordutik ona ezta bape mejorau.
ORD Sin. ordú ezkero. Ik. arrézkero.
óre, oría. (c). izena. ORA. Orea. Masa; de pan, normalmente, pero también de croquetas, etc. Eromaixan iriñez, urez da azkarriz eitten da oria./ Etxian eitten danian eromaixan ORA ere badio Don.k. Gaur egun masa entzuten da gehiago.
orekan. (Eibar) "Oreka gordeta, hegaztiak aire-korronteez baliatuz geldi-geldi egoten direnean. Arranuak aire epela aprobetxatzen dabe ordutan orekan egoteko.