Hiztegia
lókatza, lókatzia. (a). izena. LOKÁTZARA. Barro, lodo. Eurixa ein ddau ta lokatzia egongo da bidetan.
lokátzari, lokátzarixa. (d). izena. LOKATZADEI . Lokatzadia; lokatzartea, basatza. Barrizal, lodazal. Zelaixan egundoko lokatzarixa geratu zan ziklo-krosa zala ta. Don.en grabaketan lokatzadei ulertzen dugu. Sin. kákatza, básatza. Ik. lokátzarte.
lokátzarte, lokátzartia. (c). izena. Lokatza artea, basatza. Barrizal, lodazal. Burdixa lokatzarte baten sartu jaku eta kristonak ein dittugu etara ezindda. Lokatzari edo basatza-ren Sin. gisa ere erabiltzen da, baina gehiago "lokatza artean sartu" testuinguruan. Ik. kákatza, lokátzari, básatza.
lokátzatu. (c). da-du aditza. LOKAZTU. Lokatzaz zikindu. Manchar(se) de barro. Perretxikutan izen naiz da erropa guztiak lokatzatatuta ekarrittut.
loki, lókixak. (d). izena. (Oñati) "Los huesos de la articulación de la mandíbula. Lokixak geratu: Paralizarse (v. gr. por un dolor de muelas) el movimiento de las mandíbulas." (Izag Oñ).
lo-kónkor, lo-konkórra. (d). izena. Kolpera esnatutakoan, siestatik esnatu berrian eta halakoetan, izan ohi den logura desatsegina. Sueño y estado desagradable después de una siesta, de despertarse bruscamente, etc. LO-KONKORRA EUKI, batez ere. Ik. loérre.
lo-korrósa, lo-korrosía. (c). izena. LO-KARRASA, LO-KORROSKARA, KARRASA, KORROSA. Lo-zurrunka. Ronquido. Aren lo-korrosak etxia be dardaraz jartzen juen.
Gaur egun lo-zurrunka entzuten da gehiago. Nere amari ez zaio ezaguna egiten azken hitz hau. Batuaren bidez sartua dirudi.
lóleku, lólekua. (b). izena. Sitio para dormir. Ezkiñuan lolekuik topau ogei kilometruan./ Ganbaria zeuken lekuan oiñ lolekuak dauzke, ezta. Mertz.
lólo. (a). (haur hizkera.) Lo. Laster lolo./ Lolo dago umetxua./ Oiñ lolo ein biou./ Zelako lolotxo edarrak eiñ dittuzun. Zenbait gurasok beren erdi-euskeran zera esan ohi du: Oiñ a lolo(s) joan biozu.
lor, lorra. izena. (Aramaio) Auzolana, bidegintza, gehienetan.
Bixer lorra jak. (Orm Aram). Ik. auzólan.
lóra. 1. lora, loría. (a). izena. Flor.
Aprilleko loria urria baiño obia, maietzeko loria bapez baiño obia. (d). esaera. Fruta arbolen lorari buruzko esaera.
Arantza beltza loran dago, artua ereitteko giro dago. (c). esaera. Artua ereiteko sasoia noiz den jakiteko seinalea.
loran egon. 1. loran egon. (c). esapidea. Estar en flor un frutal. Politta da keixa-arbolia loran dagonian. Ik. alían egon. 2. loran egon. (c). esapidea. Polita egon neska gazte bat. Loran daren neska gaztiak gustatzen jako. Ik. neska-lóra. loria galdu. (d). esapidea. Birjintasuna galdu emakumeak.
2. lora, loría. (c). izena. Egurraren hariak egiten duen marrazkia. Dibujo que forma la fibra de la madera. Txapia intxaurrezkua edo gaztaiñazkua. Eta aura zemat eta azalao, erdikuak lora gutxiao etaatzen dau. Juantxo. Sin. díbujo. Ik. loratsu. 3. lora, loria. izena. (Eibar) "Puntan lora formia daukan puntzoia, grabadoriak eskopeta arruntian zenefak egitteko erabiltzen dabena." (SB Eibetno). 4. lora, loría. (c). izena. Piropo. Egundoko lorak bota doste kalian.
5. Lora. Ik. Maietzéko lóra.
lorádun. 1. loradun, loradúna. (c). izena. Lora saltzailea. Vendedor de flores. Gaur ezta loraduna plazara etorri./ Narbaizako loradunan lengusua da. Sin. lora-saltzáille. 2. loradun, loradúna. (c). adjektiboa. Lorak marraztuak dituen oihala edo arropa. Soiñeko loradun zatar bat zeukan.
lor-afai, lor-afaixe. izena. (Aramaio) "Auzolanean ibiliek baserriren baten egiten zuten afaria." (Orm Aram).
loráldi, loraldíxa. (c). izena. Loratze aldi bakoitza; fruta arbolez batik bat, baina baita pertsonez ere. Cada florecimiento. Lekiak iru loraldi tta izateittu./ Lenengo loraldixa izotzak bota zotsan eta bigarrena berriz berandutxo aillegau jakon. Irudizkoa: Berrogetamar urtekin ointxe dago bigarren loraldixan.
loran egon. 1. loran egon. (c). esapidea. Estar en flor un frutal. Politta da keixa-arbolia loran dagonian. Ik. alían egon. 2. loran egon. (c). esapidea. Polita egon neska gazte bat. Loran daren neska gaztiak gustatzen jako. Ik. neska-lóra.