Hiztegia
jangoikuán katu, jangoikuán katúa. (d). izena. ZERUKO KATU, INFERNUKO KATU. Larva peluda de mariposa. Zeruko katu esaten zaio Oñatin eta Eibarren, eta infernuko katu beste zenbait lekutan.
janóntzi. 1. janóntzi, janóntzixak. (d). izena. Vajilla. Sukaldeko janontzixak. Don.
Hala erantzun du Donatok sukaldeko tresnei nola deitzen zaien galdetuta. 2. janóntzi, janóntzixak. (d). izena. Abereek jateko ontziak, oiloenak batik bat. Eranontzixak eta janontzixak garbittu biarrian gare.
jántzi. 1. jantzi. (a). da-du aditza. Vestir(se). Ant. erántzi. 2. jantzi. (c). da aditza. Landare taldea indartu, botatako hazia erne eta hazi, bizarra indartu. Prender con fuerza las simientes y plantas. También la barba. Emuten zeban etzala ixa garirik erne baiña azkenian jantzi ein dda./ Enajuan esango, baiña Pistoi azkenian bizarra jantzi ein jakok. Azken batean lurra edo aurpegia estali.
3. jantzi, jantzíxa. (a). izena. Vestido, vestimenta. Oso jantzi dotoriak dauzka.
4. jantzi, jantzíxa. (c). izena. Sostén, porvenir. Dauken golfo pariakin jantzi ederra dauke./ Zuekin bajaok jantzixa. JANTZI EDERRA EUKI, batik bat. Normalean zentzu negatiboan. Ez dagoela jantzirik, etorkizunik, alegia.
5. jantzi, jantzíxa. (c). adjektiboa. Jantzi batek ondo abrigatzen duenean edo itxurara dotorea denean "jantzixa" dela esan ohi da. Se dice de la ropa que "viste"; porque abriga o porque es bonita a la vista, generalmente. Txandarra izan arren oso jantzixa da./ Kamisetia, polittena be, ezta izaten alkondaria bezin jantzixa.
6. jantzi, jantzíxa. (c). adjektiboa. Dakiena, kultura duena. Instruido, -a, culto, -a. Basarrittarra izan arren gizon jantzixa da.
járaiñ. 1. jaraiñ. (b). dio aditza. JAREIÑ, JARE EIÑ (OÑ., LEIN.). Jarein, jare egin. Librar, dejar libre, soltar. Beixei jaraittera noia./ Platerai eskutik jarain ddotsa naitta./ Txorixai jarain ddotsat.
ZERI jaraiñ. Oñatin eta Leitzen "jare eiñ," bi hitz dira: Errezena zera dok eittia: jare. Bergaran "jare" soilik ez da esaten. 2. jaráiñ, jaráiña. (d). adjektiboa. Eginbeharrak erraz uzten dituena, gauzak bere lekuan lagatzen ez dituena. Dejado, -a. Mutiko listua da baiña jaraiña./ Gauzak plast! erozein lekutan lagatzeittu; zela izan leike personia ain jaraiña.
Gutxi erabilia. Lagia ere esaten da zentzu berdintsuaz.
járdun. 1. jardun. (b). du aditza. Ari izan. Ocuparse, estar haciendo algo. Artajorran diardu./ Eurixa diardu./ Lanian niarduan. Sintetikoa. NOR-NORK.
2. jardun, jardúna. (b). izena. Berriketa, hitz-jarioa. Palabrería. Orrek jarduna ugari baiña formalidade gutxi. Sin. barríketa. jardun txepel, jardun txepela. (c). esapidea. Ganora gutxiko berriketa. Sin. txepel-jardun. jardún-bíar, jardún-bíarra. (c). Ganas de discutir. Orrek eukitzen dau jardun-biarra. Sin. jardunerako gogo. jarduna ipiñi. (c). esapidea. Hizpidea, berbakizuna ipini. Gaztetxiorrek jarduna beintzat ipiñi dau errixan.
jarduneráko gógo. 1. jarduneráko gogo, jarduneráko gogúa. (c). Ganas de discutir, de follón verbal. Jesus, Maria ta Jose, ori da jardunerako gogua —edo jardun biarra— daukazuna.
2. jarduneráko gogo, jarduneráko gogúa. (c). Berriketarako, hitz egiteko gogoa. Jardunerako gogo ederra eukitzen dau aldeko Pellok. jardunían járdun. (c). esapidea. Hitz egiteagatik hitz egin. Hablar por hablar. Zuri jardunian jardutia gustatze jatzu./ —Autopistia gure etxe ondotik pasau biar i da —Orretxi esate jako jardunian jardun.
jardún-bíar, jardún-bíarra. (c). Ganas de discutir. Orrek eukitzen dau jardun-biarra. Sin. jardunerako gogo.
jardúntsu, jarduntsúa. (c). adjektiboa. Berriketosoa. Hablador, -a. Orren aitta be jarduntsu bat zuan.
Sin. barriketalári, berbátsu.
jarétxi. (d). du aditza. JARÁTSI. Esnea jetzi. Ordeñar. Ni akordatzen nai ardixak jarexten ba, zortzi urtekin ero jaretxiko nittuan ardixak. Luis./ Ardixak buztana zetako; jarasteko be traba eitten dau atzian da beti traba eitten dotsa. Luis.
Sin. eratxi, jatxi, batu.