Hiztegia
ízpitta, ízpittak. (d). izena. Paperez egindako sokak, antzinako Inauterietako apaingarriak. Gu Bergara juten giñan, geu be. Orduan botatzen zittuen, ízpittak esaten jakuen, olako papelekin einddako sokak eta, botata ta, egundoko zerak ibiltte zien. Mertz.
izpíttu. IZPIITTU, IZPI-IZPI EGIN. 1. izpittu, izpixak. (d). da-du aditza. Izpiak, zatitxoak egin, bakailauarekin, adibidez. Baita, oihala edo prakabarrena lixtuta, hari puntak bistan direla, dagoenean IZPITTUTA dagoela esaten da. Deshilachar(se); desmigar un alimento. Iñoiz prakabarrenak eta izan dittuk pa ik izpittuta. Izpittu, izpittu beste zeozei be esate jakok; bai, bakillaua txikittu, zatitxuak eiñ. Klem. Hitz ia galdua. Arropari buruz lixtu osasun hobean dago.
Ik. álbeni, ízpi, líxtu, txirbíztu. 2. izpittu. (d). da-du aditza. Ardi ilearen izpiak banatu edo harrotu. Eskuz egiten zen lan hau. Separar y soltar la lana apelmazada con objeto de darle cuerpo; se hace a mano. Eta ardiillia preparatzen da, garbittu, al dan koloreik ederrenakin, jo-jo-jo eiñ, ta gero kardatzeko, ta gero dana izpiittu eitten da, ta gero izpiittu ta ipini, ta kardau. Hilari./Dana izpi-izpi einda ipini biozu kardatzeko. Pedro.
iztárgoen, iztárgoena. (d). izena. Iztar barnearen goi aldea. Parte superior del interior de la pierna; ingle? Don. Kanpokaldeari egal. komentario 1
iztar-lengusu, iztar-lengusua. izena. (Eibar) "Bi pertsona iztar-lehengusuak dira gurasoak elkarren artean anai-arrebak direnean. Primo hermano." (AAG Eibes)
iztárrarte, iztárrartia. (c). izena. Entrepierna. Zer kili-kilixa daukazu iztarrartian, ala?/ Iztarrartia urratuta daukat.
izugárri. 1. izugarri, izugarríxa. (b). adjektiboa. Ikaragarria, handia. Enorme, impresionante. Zaparrara izugarrixa bota dau.
Ik. démas, mortála, ikáragarri. 2. izugarri. (c). zenbatzailea. Asko. Muchísimo. Izugarri gustatze jako zinia./ Jentia izugarri zeuan ferixan.
Sin. ikaragarri.
izugarrízko, izugarrizkúa. (b). izenlaguna. Handia, galanta. Izugarrizko jente pillia batu zan erromeixan./ Izugarrizko zartaria artu najuan.
izurdura, izurduria. (c). izena. (Oñati) Pliegue. "Eskuko izurduratxuak: pequeños pliegues de la mano." (Izag Oñ). Ik. íxur.
izurrámen, izurraména. (c). izena. Fastidio, jodienda. Egualdi onek jarraitzen badau kostako hotelendako izurramen ederra./ Perretxikutarixendako izurramena izan da pagarixa botatzia.
izúrrau. (a). du aditza. Izorratu, hondatu. Fastidiar, estropear, joder (zentzu sexualik gabe). Baztarra jo eta kotxe guztia izurrau dau. Ik. ondátu. izurrau ári, izurrái. (c). interjekzioa. (lagunartekoa.) Izurra hadi. Jódete. Berandu etorri baaiz bazkaltzera, oiñ izurrai.
izuta. "Korapillua, kiribiztia. Gehixenbat gari-azauak lotzerakuan egitten zan korapillua." (SB Eibetno)
ja!. (d). interjekzioa. Urduritasuna, presa, afana... adierazten duen esklamazioa. Neska koxkorrak giñanian, berriz, erromeixarako opilla, ezta, opilla ta tortillia, ezta. Ja! Sekula jan ezpagiñu bezelaxe bertara baiño len jan. Sot. (AA BergEus, 334. o.)/ Santa Maiñan atso pilla aundi bat begira, eta, ja! Mutillakin jatxi giñala etxekuei kontauko ete dotsen billurrakin, laga mutillai besotik eta... Sot. Gutxi entzuna.
jábe, jabía. (b). izena. ZEREN. Dueño. Zein da guardasol onen jabia?/ Zazpi etxen jabe da./ Ezta bere buruan jabe. ZEREN jabe edo jabea.
komentario 1 jábe eiñ. 1. jabe eiñ. (b). da aditza. Hacerse dueño, adueñarse. Poliki-poliki inguruko terreno guztien jabe ein zan. Sin. jabetu. 2. jabe eiñ. (c). da aditza. Hacerse responsable. Bera etzala orren jabe eitten.
jabetásun, jabetasúna. (c). izena. Propiedad. Etxian jabetasun agirixa notarixan i dao./ Papeletan argi agertzen da terreno orren jabetasuna.