Hiztegia
litxarréro, -a, litxarrerúa. (c). adjektiboa. Beti litxarrerian dabilena. El/la que gusta de comer melindres a deshora. Armaixua giltzaz itxi biakou, gure txikixa litxarrera aundi bat eindda dago ta.
lixa-pótzu, lixa-potzúa. (d). izena. LÍXIBA-POTZU. Sukaldean edo kanpoan egon ohi zen zuloa lixibontziko urak joan zitezen. Agujero o pozo redondo sobre el cual se colocaba la tina y al que iban las aguas residuales de la colada. Len lixibia barrika aundi baten eitten zuan, eta gaiñetik ura botatzen jakuan, eta azpixan eukitzen juan ba ola redondo. potzu bat. Sukaldetan be leku askotan egote zuan tiñiandako lekua, eta, erropa mordua ezta, ipintze zuan izara ero trapu zuri bat eta sutako autsa gaiñian ipintze zuan eta ara botatze zuan ura; arek zuritze juan erropia, sutako autsan zerak eta urberuak. Urberua galdarakara bat ero bi bota eta aura azpira pasatzen zuan, ur zikiña lixapotzura. Klem. Sin. lixi-aska.
lixi-aska, lixi-askia. (d). izena. Lixibako ura jasotzeko harrizko askatxoa. Tiñakuak izate zien, ta lixi-askia; tiñakotik ur berua bota, ta askia beien, da tiñakuoi eo barrikioi zerien, ta an epeldu ura ta bota jabon-ura ero zea, ta an egosi. Juana. Sin. lixa-pótzu.
líxiba, líxibia. (c). izena. Arropa eta izara garbiketa (eskuz eta antzinako erara). Colada a la antigua usanza. Azelakotxe lixibia daukaten atsalderako.
líxibia egosi. (d). du aditza. Arropa zuritzeko ur-irakina lixontzira bota sutako hautsetan zehar.
líxibia eiñ. (c). du aditza. Garbiketa egin. Sekula lixibia eiñ eztabenak eztaki ze dan labadoria.
Hilean behin egin ohi zen. Lehenengo albergarrixan jabonau eta lixibia jo, eta gero arropa zuria sutako-hauts eta ur-irakinez egosi.
líxibia jo. (c). du aditza. Albergarrian, jabondutako arropa astindu eta jo zikina ateratzeko. Ik. lixa-pótzu, lizi.
lixibáldi, lixibaldíxa. (d). izena. Lixiba, arropa garbiketa egiten zen aldi bakoitza. Cada una de las coladas. Gurian lixibaldi bakarra itte zuan./ Lixibaldi baten ezpazan eitten bixan ein biar.
lixiba-mai, lixiba-maixa. (d). izena. Arropa jabonatzeko harrizko mahaia. Mesa de piedra para restregar la colada. Maixak pe, lixiba-maixa esate jakon, jabontzeko ta. Juana.
Harrizko mahai hauek alberga aldamenean egoten dira.
lixíbarri, lixíbarrixa. (d). izena. Lixiba joteko harria. Don.k LIXIBA ARRI dio, bi hitzetan. Sin. albérgarri, piétarri, puxetarri.
lixibera. 1. lixibera, lixiberia. izena. "Lixiba egiteko ontzia, barrika." (Lar Antz)
2. lixibera, lixiberia. izena. (Eibar) Lavandera. Lixiba egitera dedikatzen zen andrea. Besterik ezian, lixibera eitten eban. (Etxba Eib). Sin. lixíbagille.
líxtu. (c). da aditza. LITXÁTU. Litxez bete oihal edo jantzi bat. Llenarse de pelusa o hilachas; deshilacharse un tejido o vestido. Azkenengo erosittako bakeruak ziero lixtu jat./ Barrenak pe danak lixtuta jauzkat. Don. Ik. álbeni, izpittu, lítx, txirbiztu.
lizár-mákilla, lizár-mákillia. (c). izena. Lizar adarrezko makila, antzina oso erabilia burrukarako. Palo o bastón de rama de fresno, muy usado antiguamente en las peleas. Antxiñako euskaldunak lizar-makillekin eitte ei zeben gerria.
lizi, lizíxa. (d). izena. LÍXI. Tiñatik irteten zen lixiba hondarra, ur-zikina, lixa-potzura zihoana. El agua sucia de la colada que salía de la tina e iba a parar al lixa-potzu. Lizixa izete zuan ura, urzikiña, tiñatik urtetze zebana. Klem.
Ik. líxiba. lizixa be eran. esapidea. "Edozer edan. Orrek lizixa be erango luke." (Lar Antz). Ik. solímau.
lízun. 1. lizun, lizuna. (c). izena. Moho, cardenillo. Umedadetan egondako gauziai lizuna eitte jako./ Gaztaia garbittuko ezpalitza alperrik galdu eingo litzake, lizuna ero sartuko litzakixo ta. Enr.
Ik. lizúndu. 2. lizun, lizúna. (d). adjektiboa. Berdexka, lizun kolorekoa. Cárdeno. Ia galdua. Ik. galóso. 3. lizun, lizúna. (c). Troka-zuloa. Boquerón. "Lizuna: nombre propio del boquerón de Gesaltza, por donde se mete el río Aranzazu. Gesaltzaako lizúna, lizúnian: en el boquerón de..." (Izag Oñ)