Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
errí-béi
errómana
erromania
© Asier Sarasua
errómana, errómania. (d). izena. RÓMANA. Romana, utensilio para pesar consistente en una barra que se suspende mediante un gancho. Erak gaztiak zien denporan neskak pixatzia; garizuman aber pixuan irabazi in daben... erromaniakin (barreak). Don. Ik. néskak píxatzia.
erromaria
© Jaione Isazelaia
erromára, erromaría. (b). izena. ERREMÁRA (OS.). Esparru bateko atea.   Cancilla. Lau bos(t) bat langa aldenik alden, ori da erromaria./ Beste erromara batzuk ate moduan zabaltzen die./ Dana erremaria zan orduan. Ataira etorriko jatzun bestela ganau mordua, nunbaittekuak. Aniz. Langadunari erromara langaduna ere deitzen zaio.
erromára-lánga, erromára-lángia. (c). izena. Erromarak duen zeharkako esola bakoitza.   Cada uno de los travesaños que componen la cancilla. Beixak bi erromara-langa apurtu ta ies ein juan. Sin. lánga.
erromat. Ik. errémat.
erromeixia San Martzialen
© BUAko guztiak
erroméixa, erromeixía. (b). izena. ERREMÉIXA. Romería. San Bizentetan Partaittira joate giñan erromeixara./ Amasei-amazazpi urterarte Edurdunguan erremeixia. Hil.
érronda, érrondia. (d). izena. Goruetan edo arto-zuritzen, adibidez, jardun ondoren, edota Gabonetan eta beste egun seinalatu batzuetan etxeetan neska-mutilek egiten zuten festa edo parranda aldia. Negu guztia liñua iruten, irun esaten jakon, da juntau andra mordua ta, gero gabian errondia. Errondia ba, etorten zien mutillak ero, ingurutako zerak, eta an andrakumiak egoten zien gorutan egonda, arixa eitten egonda, ta abarketa zarka esate jakon. Aniz./ Errondan eittia ba, fiesta moduan ero, batzuk kantau ta beste batzuk dantzan ein da... Gabonetan be bai. Juntau auzoko danak, gaztiak, etxe baten auts galantakin. Aniz. Benitak afalduta gero egiten den bigarren buelta dela dio. Afalduta gero, soiñua, erromeixia, afalduta gero, bigarren bueltia, erromeixia. Errondia aretxi esaten jakon. Ben. Ik. artózuritze.
errondalari, errondalarixa. izena. (Eibar) Gau txoria, parrandan ibiltzen dena. Gaztetan, errondalari amorratua izandakua zuen aittaitta. (AAG Eibes).
érronka, érronkia. (c). izena. Fanfarroikeria.   Bravuconada Pelotari ona izango da, baiña erronka geixegi dauka gauzonerako./ Gaur makiña bat erronka erabili jok Txikik arrixa baietz jaso ta ezetz jaso./ Beti erronkak joten dabill. Erronka(k) euki, erabili, bota, jo, erronkia darixola ibili... Batzuk erronkia ta beste batzuk pezetia. esaera. "Batzuek dirua eta ondasunak dituztela harro esaten dute, nahiz eta ez eduki; beste batzuek, ordea, nahiz eta isilik egon benetan eduki dauzkate." (Lar Antz).
erronkalari, erronkalaríxa. (d). Erronkak jotzen dituena.   Bravucón. Len erronkalaixak asko zian, oiñ ezta erronkaik joten.
errópa, erropía. (a). izena. Arropa.   Ropa erropa zuri, erropa zuríxa. (c). izena. Izarak, barruko arropak, etab. Erropa zurixa, oekua, ta andrakumien e... —oiñ ezta erueten, baiña— kamixia. Hil.
erropa-armaixua
© Jaione Isazelaia
errópa-ármaixo, errópa-armáixua. (c). izena. Cómoda. Erropa-armaixua, bi atekin, da goixan kajoe luze bat.Don./ Komodia ta erropa-armaixua, bat joteittut. Don. Arropa tolestuta eukitzekoa, ez esegita. Batzuentzat erropa-armaixo eta armaixo aundi gauza bera da, eta beste batzuentzat erropa-armaixo eta komoda. (?). Ik. armaixo aundi.
errópa-bárrika, errópa-bárrikia. (d). izena. Lixiba ontzia.   Tina de colada. Erropa-barrikia esaten gontsan guk. Don. Sin. tíña.
errópaje, errópajia. (c). izena. Jazkera.   Ropaje. Astotik potzura jausi tta erropaje ederra ipiñi neban./ Jantzizu praka orrek, ori ezta kalera joateko erropajia ta. Oso adinekoek asko erabilia, gazteek ia galdua.
errópaketa, errópaketia. (c). izena. Jantziak.   Vestuario. Gure denporan etzan erropaketarik, e; gantzontzilluak falta, prakak al dan moukuak... Mart./ Ze erropaketa daukazu bodarako?
errósaixo, errósaixua. izena. ERRÉSAIXO. 1. errósaixo, errósaixua. (b). izena. ERRÉSAIXO. Rosario. Gurian len ia egunero errezatzen zan errosaixua./ Aittajunak esaten dau gurian errosaixua. ERROSAIXUA ERREZAU edo ESAN. errosaixua euki. (c). esapidea. Maldizioka jardun. Arotzak zeukan errosaixua. Itxuria egurra zerenak janda zeuan. Sin. dótriñia euki. 2. errósaixo, errósaixuak. (b). izena. El rosario de cuentas. Errosaixuak erregalau dost Ximonak. Pluralean. 3. errosaixo, errosárixua. (c). izena. (Eibar) ERROSÁRIXOKO AZUR, -A (EIB.). Bizkarrezurra. Mariak esan dau eztatorrela mezetara, errosaixoko miñez dabillela ta. Klem./ Eskillaretan jausi eta errosarixoko azurra ausi jako. (Etxba Eib)