Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
berdéxka, berdexkía. (b). adjektiboa. Verduzco, tirando a verde. Auto berdexka bat erosi dau. Sin. berderáko.
bérdin. BARDIN. 1. berdiñ, berdiña. (a). adjektiboa. Igual. Danak berdiñak die. Sin. igual. 2. berdíñ, berdíña. (b). adjektiboa. Koskarik gabea.   Liso. Kuarto ortako suelua eztago oso berdiña. 3. bérdin izan. (a). dio-zaio aditza. Dar igual. Berdin jat edo dost, biak entzuten dira. Sin. igual izan.
berdínddu. BARDINDDU. 1. berdinddu. (c). du aditza. Alisar, nivelar, allanar. Azulejuak jarri aurretik paretia berdinddu bia da. Ik. ágiñak bardínddu. 2. berdinddu. (c). da aditza. Nahikoa jan.   Saciarse de comida, llenarse. Zer, berdindduko ziñaten onezkero, ezta? Ik. ázurrak berdínddu. 3. berdinddu. (c). da aditza. Mozkortu. Majo berdindduta jabillan atzo. Ik. mozkórtu.
berdinga, berdingie. (Aramaio, Leintz, Oñati) Egur zati handi samarra. Da artu auen alako berdingie, zer aundi bat, da ioten aste zan. (Orm Aram). Sin. brínga.
berdíntsu. BARDÍNTSU. 1. berdintsu. (c). adberbioa. Antzera.   Parecido. Eurixa eiñ arren jentia berdintsu etorriko da. Sin. igualtsu. 2. berdintsu, berdintsúa. (b). adjektiboa. Parecido, -a. Bixak pe berdintsuak diela pentsatzen jatak. Sin. igualtsu.
berdotx, berdótxa. (c). BERDOTZ. "Berdotxa dao: está muy verde (la manzana). Berdotza: la cosa sin madurar. Berdoztasuna kendu: quitar la suciedad de los callos, etc." (Izag Oñ).
berdóztu. 1. berdoztu. aditza. (Antzuola) "Janak, batez ere haragiak, kolore berdea hartu." (Lar Antz). 2. berdoztu. aditza. (Oñati) "Limpiar los callos en agua hervida; quitar las últimas plumas de un ave con agua hervida; limpiar las madejas. BERDOZTUTA: sin asar (una manzana)." (Izag Oñ) 3. berdoztu. (d). da aditza. (adierazkorra.) Erdi mozkortu.   Emborracharse un poco. Atzo azkenerako bastante berdoztuta akabau giñuan. Ik. lafíau, pinplau, txilibrízkau, atxurtu.
berdúra, berduría. (b). izena. Barazkia.   Hortaliza. Aspaldixan egunero jaten dou berduria./ Berdura mordoxkia daukat plazan saltzeko. Saltzekoaz eta jatekoaz ia bakarrik. Ik. ortúari.
bérdura-pláza, berdúra-plazía. (b). izena. Plaza de abastos. Bergako berdura-plaza barrixak emuten dau makiña bat berbakizun. Ik. pláza.
bére, bería. (a). izenlaguna. Su, de él. Eztau zaintzen bere burua. beré ártekotan (egon, ibili...). (c). esapidea. Bere pentsamenduetan murgilduta.   Sumido en sus pensamientos. Aura bere artekotan egoten da ta etxao iñoi kasoik pe eitten./ Parian pasau naiz eta ezta akordau be eiñ, bere artekotan zebillen da. Bakarrik berba egiten dutenengatik ere bere artekotan kriston ekiñaldixak egiten dituela eta horrelakoak esan ohi dira: Andria il jakonetik bere artekotan ibiltzen dok jota sua. BERE ARTEKUAK ESATEN ere bai. NERE ARTEKOTAN ere entzun daiteke. BERE ARTEKO ERLOJERUA zela dio gure informatzaile batek erlojuak konpontzeko afizioa zuen gizon batez. bere kabuz. adberbioa. (Leintz) BERE KASA. Bere kasa, bere kontura. Jolasien da berbetan euren kabuz. (Orm Aram). beré kasa. (c). adberbioa. BERE KASETARA, BERE KABUZ. A su aire. Zuen mutikua bere kasa ibiltzen da ikastolan, an bere txokotxuan, bere jolasekin./ Tomasi bere kasa laga biar izaten jakon lanian, bestela etxuan erdi lanik eitten. Baita: nere edo neure kasa, zure edo zeure, eren, etab. Nik neure kasa ikasi neban ordenadoria erabiltzen./ Makakorroia dok e, ganauak estuasun baten, burrukan dabitzenian, ero matxorratutakuak eren kasa, jartzeittuk ola makakorroe baten, miña etarata. Don. bería eiñ. (b). esapidea. BERIAKIN URTEN. Hacer lo que uno quiere, tercamente. Makiña bat aldiz esan gontsan ez joateko, baiña arek beria eiñ arte eztauka bakeik. beriak eta bi entzun, artu.... (c). esapidea. Galantak entzun, hartu. Beriak eta bi entzun zittuan Atutxak lengunian./ Beriak eta bi artuta etorri zien (zartadak) beriákin urten. (b). esapidea. Salirse con la suya. Temoso utsa da; beti beriakin urten biar izaten dau. “ Salirse con la suya»ren kalkoa izan daiteke. Adinekoek beria eiñ darabilte, batez ere.
berebizikóik ázkarren, berebizikóik onduen. (d). esapidea. Oso azkar, ondo. Jausi nok lur da guzti ponportara. Sei urte altuena eukiko nittuan. Salto ein jok gure aittak. Nik ordurako zulotik urten da bai ezkutau be berebizikoik azkarren, bestela e... (Anizetaren iloba Karmeleri jasoa)./ Berebizikoik onduen pasau giñuan Donostian. Ia galdua.
beregándu. (c). du aditza. Bereganatu.   Apropiarse. Tio il zanian aren liburu guztiak beregandu zittuan. Baita: neregandu edo neuregandu, iregandu edo euregandu, guregandu edo geuregandu, zuregandu edo zeuregandu, zeuengandu, eregandu.
bereinkatu. Ik. bedinkátu.
bereinkaziño. Ik. bedinkazíño.
bere kautan. (d). adberbioa. (Eibar) BERE KAUTAKUETAN (EIB.).. Norbere buruarekin berbetan. Nere kautakuetan nindoian mendixan ziar. (Etxba Eib).
bereki, berekixa. adjektiboa. "Beti berearekin atera behar duen pertsona. Irekin ezin dok diskutidu be iñ, bereki bat aiz da." (Lar Antz).
2. berekizko, berekizkua. izena. (Antzuola) "Petacho. Berekizkua ipini zotsan praketan." (Lar Antz). Sin. adábakiñ, mániki, txaplata.
berekizko, berekizkua. 1. berekizko, berekizkua. izena. (Antzuola) "Bere modukoa, bere berdina. Saldia berekizkua botatzen bajatzu, obia ertengo jatzu." (Lar Antz). 2. berekizko, berekizkua. izena. (Antzuola) "Petacho. Berekizkua ipini zotsan praketan." (Lar Antz). Sin. adábakiñ, mániki, txaplata.