Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
manéju. 1. maneju, manejúa. (b). izena. Manejo. Badakizu telebisiño onen manejua? Manejua ERAKUTSI, IKASI, JAKIN, batik bat. 2. maneju, manejúa. (b). izena. Azpijokoa.   Manejo, tejemaneje. Eztakitt, baiña uste dot manejun bat badarabillela eren artian.
mánga, mangía. (a). izena. Manga. manga motzian. (b). esapidea. MANGUTSIK. Manga motzean. Ebateko moduko otza eguan eta an agertu zan mangutsik, txistua joten. (AAG Eibes).
manga motzian. (b). esapidea. MANGUTSIK. Manga motzean. Ebateko moduko otza eguan eta an agertu zan mangutsik, txistua joten. (AAG Eibes).
mangáda, mangadía. (d). izena. Abelgorri edo zaldien eskorta handia.   Redil de vacuno o caballar. Ganau-taldiak dauzkenak pa mangadia esate otxek, ganaua dominatzeko, manejatzeko, mangadak. Don. Ez dut beste inoiz entzun. komentario 1
mangá-mútur, mangá-múturra. (c). izena. El orillo de la manga. Manga-muturrak koipetuta dauzkazu. Azen.: manga-mútur, manga-mutúrra ere bai.
mangáu. MANKAU. 1. mangáu. (c). da aditza. Leher egin.   Agotarse, hacerse polvo. Fubolian ibilitta ziero mangauta aillegau zan etxera./ Ordurarte ondo, baiña Elgetan gora mangau nitzan. MANGAUTA, gehienbat. mangáuta. adberbioa. Leher eginda. Ik. étenda, ukatu. 2. mangáu. (d). du aditza. MANKAU. Jipoitu, tratu txarra eman norbaiti.   Maltratar, golpear a alguien. Ze deretxo daukazu ola gure umia mankatzeko./ Egon trankil, eztot mankauko ta. Ia galdua erabilera honetan. Ik. matrákau. 3. mangáu, mangáua. (c). izena. Cansancio, agotamiento a causa de un gran esfuerzo. Nik artu dot mangaua trastiak azkenengo pisura jasotzen.
maníbel. 1. maníbel, manibéla. (a). izena. Manivela. Manibelai eraindda arrankatzen zan auto aura. 2. manibel, manibéla. (a). izena. Manillar. Manibela okertu jako bizikletiai. MANIBEL BAJ
maniféstau. (d). da aditza. Quedar en evidencia. Batzuk ez i eben nai, aldameneko tabernakuak eta; eta arek ei eukan eskolako giltza. Lelengo giltzik emon nai ezta ta. Bueno, bere burua manifestauta geratu, besteik ezebe eziñ eiñ errixan kontra baiña. Ikusten dugunez, bere burua manifestauta, dio Hilarik jaso dugun adibide bakarrean.
mániki, mánikixa. (d). izena. Adabakina. Remiendo. Mániki puxketa bat ipiñitta; prakak ipurdian ero, belaunian ero, ekulonduan ero. Don. Sin. adábakiñ, petátxu.
maníxa, manixía. (a). izena. Manía. Giltzak komunian lagatzeko manixia dauka. maníxak euki. (b). esapidea. MANIXA TXARRAK EUKI. Maniak, ohitura txarrak edo harrarokeriak izan. Gure tiak egundoko manixak zeuzkan artuta.
mankau. Ik. mangáu.
mankulu. Ik. bánkulu.
mánofra, mánofrak. (d). izena. Burrukarako antzina erabiltzen omen ziren eskularru modukoak.   Manoplas; al parecer se usaban en las peleas. Asarretzen jako, asten die demandan. asi die burrukan, eta gure lagunan anaia, Larrartekua, apartatzera sartu zan, da manofrak, orrek e, manofrak, eztakit zuk dakizun zelakuak dien, burdiñia ei dauke, koskorrak ei dauzke ta, uela emendik ola, ta au sartu eskuen da, burdiña-koskuak ei dia, manofrak orrek. Ben.
mánta. 1. mánta, mántia. (a). izena. Manta. Ik. kóltxilla. mánta emon. (c). esapidea. Neska-mutikoen artean, paliza eman, jo.   Pegar un grupo de niños a otro grupo o a otro niño. Kontuz ibilli ari Uberako mutikuekin, bestela manta emongoske ta. mantia euki. esapidea. "Sukarra izaten denean izaten den gorputzaldi txarra, buru astuna. Aspirinia artu bikot, manta edarra daukat eta." (Lar Antz) 2. mánta, mántia. (c). izena. Familiako bat hiltzen zenean elizan ipintzen zen zapi beltza. Ik. mantá-jásotze.
mantá-jásotze, mantá-jásotzia. (c). izena. Norbait hiltzen zenean, elizan, Uberan behintzat, manta beltz bat jartzen zen kandelekin-eta etxeko emakume baten aulkiaren aurrean. Urtea betetakoan urte-mezarekin batera manta-jasotzea egiten zen, manta kentzea, alegia.   La retirada de la manta, al año de colocarla en la iglesia por la muerte de un familiar. Manta-jasotzia zuan, bat iltze zanian elizan manta beltz bat ipintze zuan, urte guztian meza-nausittan, kandelekiñ-eta an egotia; eta gero urtia kunplidutakuan ba manta-jasotzia, urte-meza moduan ero. Klem. mántara joan. (c). esapidea. MÁNTIA SERBÍDU, MANTIA SERBITZERA JOAN. Mantaren aurreko aulkira joan meza entzutera. Eibarren asientua. (SB Eibetno).
mantar, mantarrak. izena. (Antzuola) Belaunperaino iristen ziren polaina antzekoak, baina artilezkoak. Kapaginek egiten zituzten. Mantarrak zien ankan batu, da galtzian mouan sartzeko etzianak, arek sekatzeko ta errezao izete zien, da arek usatze zittuan lengo zarrak. Industria auraxe zan kurtiderixia baiño lenao Antzuelan, kapaiña." (Lar Antz)
mántatxo, mántatxuak. (c). izena. Haur txikiak biltzeko mantak. Manta soilik ere esaten zaie. Ik. páxa, zapi.
mantau. (c). aditza. Ganadua mantaz estali. Gero mantau hotzittu ezteiñ. (AA ArrasEus, 236. o.).
mantékilla, mantékillia. (a). izena. Mantequilla. Ik. gúriñ.
manténdu. 1. mantendu. (b). da-du aditza. Elikatu.   Alimentar(se). I mantendu biar abenak pe etxaukak lan edarra./ Italianuak ixa pastiakin bakarrik mantentzen die. . mántentze aldéra. (c). Mantenuaren truke. Sorgiña i zan Bitorianatxo ori, lanian ibiltze i zan etxeik etxe mantentze aldera. Ben. (AA BergEus, 338. o.). 2. mantendu. (b). da-du aditza. Mantener(se). Franco berrogei urtian mantendu zan poderian./ Arek eztau esana mantendu. Erabilera hau berri samarra izan daiteke.