Adjektiboak
1. burúgogor, burúgogorra. (b). adjektiboa. Ikasle txarra, eskola nekez sartzen zaiona. El alumno que tiene muchas dificultades de aprendizaje. Oiñ espabilauta dago, baiña, txikittan tamaiñuko burugogorra izan zan ori.
2. burúgogor. (b). adjektiboa. Tematia. Terco, -a, obstinado, -a. Beretik eztozu errez etarako burugogor ori.
buruirítzi, buruiritzíxa. (d). adjektiboa. IRÍTZI. Inor baino gehiago dela uste duena, bere buruaz iritzi oso ona duena, harroa. Vano, -a, creído, -a, presuntuoso, -a. Aura dana dakixelakuan dago; buruiritzixa ta tontoarrua beran modukua./ Oso buruiritzixa zuan baiña bajakixan jentiai entzuten. Mugatuan, batik bat. Ik. satísfetxo, úste aundíko, iritzi.
burúzuri, burúzurixa. (b). adjektiboa. Ilezuria. Persona de pelo blanco. Buruzuri batekin ikusi juat ire anaia. Ik. astégun buru-zúri.
4. bustí, bustíxa. (a). adjektiboa. Mojado. busti ala siku?. (c). Cara o cruz, cuando se realiza la suerte con una piedra plana, mojada con saliva. Busti ala siku, ori arrixa zanian —dirua etzan egoten betik— eta orduan arrixa, bota txistua ta botatzen zan gora, arri txaplata bat: “Busti ala siku?”. Don. Diruaz egiten denean kara o kruz.
2. buztan-ziri, buztan-zirixa. adjektiboa. (Eibar) Pelma. Gaiñetik kendu eziñik daukat au buztan-zirixa. (AAG Eibes)
2. buztánikara, buztánikaria. (c). izena. Neskatila pizpirita eta geldigorra. Dícese de la chicas muy señoritas y nerviosas. Eraztuntxo au eta lazo gorri au ekarrittut gure buztanikariandako.
Doinu maitekorrean esan ohi da.
1. buztantsu, buztantsúa. (c). adjektiboa. Buztan handia duen animalia. De rabo grande. Txakur klase batzuk oso buztantsuak izaten die.
2. buztantsu, buztantsúa. (c). adjektiboa. Adar-soinu giroan, zakiltsua, zakil handia duena. De pene grande Eztok pieza aundixa baiña buztantsua izangok seguruen.
danagurako, danagurakua. (b). adjektiboa. (Eibar, Leintz) Gutiziatsua, aseezina. Codicioso, -a, ambicioso, -a, insaciable. Danagurako, aseezindako arrapatzaille gaizto bat aren uezaba. (Etxba Eib)
1. debil, debílla. (a). adjektiboa. Ahula. Débil. Etxe debill samarrak aiziak eruan zittuan./ Txikittan oso debilla zan.
Ik. ául, makal.
démas, demása. (b). adjektiboa. MAS. Handia, itzela. Grande, enorme. Mozkor demasa arrapau giñuan atzo./ Jesus zelebria da demasa. Artikuluaz ia beti. Ik. demaséko, itzala, mortála. demas-demasa ez izan. (c). esapidea. DEMAS-DEMASA EZ EGON. Badaezpadakoa, eskasa izan, egon. Aurten tomatiak eztare demas-demasak./ Felix ikusi dot. Gizajua eztago demas-demasa. demasak eiñ. Ik. demasékuak eiñ, esan, entzun....
demoníentro, demoníentrua. (c). adjektiboa. Bihurria, demonioa, deabrua. Travieso, -a, demonio. Se usa en tono cariñoso. Nun ete da gure mutiko demonientrua.
Erabilera batzuetan demontre-ren sinonimoa da. Azen.: demónientro ere bai.
demonío, demoniúa. (b). adjektiboa. Okerra, bihurria, deabrua. Travieso, -a. Normalmente, en tono cariñoso. Ume demoniuokin burutu ezindda nabill.
iz. gisa diabru, nekez demonio. ze demonío!. (b). interjekzioa. Qué demonios! Geuk pe bajaukau bizi izateko deretxua, ze demonio! .
démontre, démontria. (c). adjektiboa. Okerra, demonioa (karinosoa). Travieso, -a. Nun sartu ete da gure katakuma demontria./ Mantela zikinddu dozu, demontria alakua! Ik. demoníentro. demontres!. (c). interjekzioa. Arraioa! Demontres! Atsalde guztia barriketa bardiñakin. Leporaiño naukazu. Emakumeek esaten dute bakarrik.
ze démontre!. (c). interjekzioa. Ze arraio. Bazkaixa jan nai badau berak gertau daixela, ze demontre! Fin samarra. Emakumeek erabilia, batik bat. Gizonezkoek gehiago ze arraixo, ze puñeta eta horrelakoak.
1. desbardiñ, desbardíña. (b). adjektiboa. Laua ez den zoruaz esana. Se dice del piso desigual. Azpixa oso desbardiña zeuan da orreaittik ez da ondo geldittu baldosia.
2. desespérau, desesperáua. (c). adjektiboa. Desesperado, -a. Iñundien desesperau guztiekin juntatzen da.
Nahi izanez gero, bilatu berriro.