Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
idaurra
© Jaione Isazelaia
ídaur, ídaurra. (b). izena. Elkarri sokatxoz loturiko makila lodi batez eta beste mehe batez eginiko esku-tresna, besteak beste babak jotzeko Idaurra apurtu jat baba joten nebillela.
ídaurtu. (d). du aditza. Idaurrez jo. Koltxoiak idaurtzen diardu.
idazi. Ik. irázi.
ideko. Ik. áideko.
idi. Ik. íri.
ídia. 1. ídia, idia. (c). izena. Asmoa, ideia.   Plan, intención. Perretxikutara joateko idia neukan, baiña eurixa diardu./ Geunkan idia Txurrukan bazkai bat ein bia giñuala. Hil. Ik. ásmo. ídietan ibilli. (c). esapidea. ÍDIETAN JOAN, EGON.... Asmoetan ibili, etab. Beixa erosteko idietan joan da Elgoibarrera. 2. ídia, idia. (c). izena. IDEA. Iritzia, pentsakera.   Idea, modo de pensar. Anai guztiak idia diferentetakuak die./ Bakoitzak bere idiak izateittu. IDEA entzuten da gehiago orain.
idíau. (d). aditza. Ideiatu. IDIAUTA EGON dio Hilarik "ados jarrita" zentzuan. Andik (Santoñako kartzelatik) abixatze otxela benteruai, andik libratzen zienian, alkarrekin idiauta erela ta amarretako bat eingo ebela. Hil.
iditta. Ik. igítta.
idobalia
© Jaione Isazelaia
idóbala, idóbalia. (b). izena. IROBALA. Listaria. Hari marroi, mehe eta gogorra.   Hilo de bala. Cordel marrón, delgado y resistente. Idobaliakin lotu neban paketia.
ídolas. adberbioa. (Antzuola) "Asko, gogor; normalean euriari buruz esaten da. Eurixa idolas diardu. Etim.: hodei+lats, hodei-erreka, agian. Sin. botaalán, goixan-béian.
idolika. Ik. irólika.
idulentzia-aize, idulentzia-aizia. (d). izena. (Oñati) Araotzen uda etorri baino lehentxoago batzuetan egon ohi den haize hozkirriari esaten zaio. Iparretik jotzen du. Idulentzia-aize onen ondoren asiko al da beinguan udia! Sin. Askazuri-aize.
idulentzia eguna. Ik. illúrentzia eguna.
idúli. (c). da aditza. Irauli.   Volcar. Zangan sartu ta burdi-garua iduli jakue. Gurdia albora etzan, batik bat. Sin. bulkáu, itxuli.
idunéko, idunekúa. (d). izena. IDUN. Atorrei eransten zitzaien lepokoa.   Cuello postizo.
idúri. IRURI, IRÚI. 1. iduri, iduríxa. (d). izena. IRURI, IRUI. Ikatz xehea, ikatz-hondar bezala gelditzen dena.   Cisco. Urbixara bidian ikusten da lengo txondor lekuetan idurixa. Gure amaren baserria Idurixo da, Goi-auzoan. 2. iduri, iduríxa. estepan. (d). izena. IRURI, IRUI. Gaztaina mota bat. Ik. gaztáiña.
ie!. "Voz para arrear a caballos o mulos: ¡arre!. Lotan be ie! manduari Elgeta errekadistiak". (SB Eibetno).
ieltsero. Ik. igeltséro.
iepa!. Ik. épa!.
ies. Ik. íges.