Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
sárna, sarnía. (c). izena. Sarna. Gerratian ikusitta najaok ni sarnia; lengusu bat etorri zuan frentetik. Olako bigununetan (atzaparren jaiokeran) jota dana ura darixola, llagauta. Klem. sarnia baiño txarraua izan. esapidea. Oso txarra izan.
sarpíau. (c). du aditza. Eskuaz edo paletaz paretara porlana edo igeltsua bota.   Revocar paredes. Sarpiau? Paretian ola eskuakin ero paletiakin zera bota. Ik. puntapalétau.
sarpío, sarpiúa. (d). izena. Sarpiatze lana.
sarra-sarra. (b). onomatopeia. Ugaritasunez.   Con profusión. Dirua sarra-sarra gastatzen dau./ Orrenian txanpana sarra-sarra eraten da. Euri-zaparradaz ere entzun daiteke. Eurixa sarra-sarra diardu. Ik. arra-árra!, farra-fárra.
sarreka, sarrekia. izena. (Eibar) "Cajón." (SB Eibetno).
sarri. (a). adberbioa. Maiz.   A menudo. Enaiz sarri joaten zinera. Ik. , sarríttan. sarri askotan. (b). adberbioa. Maiz. Sarri askotan obe izaten da ixilik egotia. Sin. sarrittan.
sarríttan. 1. sarrittan. (b). adberbioa. Sarri, maiz.   A menudo. Pello ta bixok sarrittan egoten ga alkarrekin. Sin. , sarri. 2. sarrittan. (b). adberbioa. Batzuetan.   A veces. Sarrittan obe da bakarrik egotia lagunarte txarrian baiño./ Sarrittan, etxian geratuko bagiña obe. Sin. bátzutan.
sartalde, sartaldia. izena. (Eibar) Oeste. Sin. ostalde.
sartu. (a). da-du aditza. Entrar, meter. Sartu zaitttez barrura./ Autua barrura sartu dot. artua, babia... sartu. (b). aditza. Hazia soroan zulotxoetan sartu. Artua sartzera goiaz. Ik. eréiñ. astia edo eguna sartu. (b). esapidea. Astea edo eguna lanean igaro. Aste au be sartu dou beintzet./ Iru egun sartu najittuan uezaban komuna konpontzen. moja sartu. (b). esapidea. ABADE, FRAILLE SARTU. Moja, abade edo fraile ikastera joan. Ogei urteko neskia moja sartu da. ordu-sartzen edo orduak sartzen ibilli. Ordu-sartzen edo orduak sartzen ibilli. orduak sartu. (b). esapidea. Ordu extrak edo zor diren lan orduak egin. Len jentia ordu(ak) sartzen zebillenian dirua zarra-zarra jebillan./ Zapatu atsaldian orduak sartzera joan bia juat. ORDU-SARTZEN edo ORDUAK SARTZEN ibilli. Baita, lanean edo beste zerbaitetan ordu asko igaro, esaldi adierazkorretan. Makiña bat ordu sartutakokua dok pelotan! silla-ipurdia sartu. (d). esapidea. SILLIAI IPURDIA SARTU. Sillari ipurdi berria jarri. Zubittako Zesteruanian sartzen dittue silla-ipurdixak./ Silla orri ipurdi berrixa sartu biako jako. Baita lapiko ipurdiak edo beste edozerenak. Ik. paraguéro.
sartúera, sartúeria. (b). izena. Sarrera.   Entrada. Mondraueko sartueran dago Musakola. Ant. urtéera.
sartúuna, -e, sartúunia. (c). izena. Entrante. Itxasuan sartuuna baten dago Donostia./ Paretiak sartuuna bat dauka erdixan. Ant. urténuna.
sartu-úrten. 1. sartu-urten, sartu-urténa. (c). izena. Sartu eta irtetea, bisitaldi laburra.   Visita corta Gure amak tianian beti itten dau sartu-urten bat. 2. sartu-urten, sartu-urténa. (c). izena. Jende mugimendua, taberna eta dendetakoa, batik bat.   Movimiento de clientes, trasiego. Egundoko sartu-urtena egoten da Ariznoan.
sasbera, sasberia. "Beherakoa.   Diarrea." (Lar Antz).
sasberatu. aditza. (Antzuola) "Ganaduek eta ardiek beherakoa izan. Ardixak sasberatuta dae." (Lar Antz).
sási, sasíxa. (a). izena. Zarzal, maleza en general. Batzuentzat sasi eta lar landare bera dira, masustak ematen dituena (rubus sp.), alegia. Beste batzuentzat esanahi orokorragoa du. Ik. laárdei, arantza, lar. Bedarrak jorratu ta artuak sasira. esaera. Kopla zahar ezagun bateko zatia. sasíxan zarráparria. (d). esapidea. Zurrumurrua, zerbaiten hotsa. Ehiztari giroko esapidea. Loterixia tokau jakola Txomini, eta botatakua bakarrik. Arek bai jakin; sasixan zarraparria./ Eta esaeriak diñuan moduan: sasixan zarraparria danian, zerbait izango da. (SM Zirik)
sasíarte, sasíartia. (b). izena. Zarzal. Ik. sásitza.
sasíeskola, sasíeskolia. (c). izena. (Oñati) "Lo que se aprende entre compañeros. Sasíeskoladunak: sin el título." (Izag Oñ). Sin. txarrítta. sasieskolia eiñ. esapidea. (Oñati) Txarritan egin, piper egin. Sin. eskuela martxando eiñ (Elgeta). Sin. txarríttan eiñ.
sasieskolia eiñ. esapidea. (Oñati) Txarritan egin, piper egin. Sin. eskuela martxando eiñ (Elgeta). Sin. txarríttan eiñ.
sasijakíntsu, sasijakintsúa. (b). izena. Jakintsu ustekoa, jakintsu itxura eman nahi duena, izan gabe. Ezixok kasoik eiñ sasijakintsu orri, etxaukak ideaik pe ta.
sasíko, sasikúa. (d). izena. SASIKUME. Berez, ezkontzaz kanpo jaiotako haurra. Baina hemen, ospiziotik ekarritako umeei esan izan zaie, beste izen askoren artean.   Hospiciano, niño traído de la inclusa. Sasikuak esate jakuen lenao ospiziotik ekartzen zienak pe. Klem. Ik. erríko, kajáko, óspizioko.