Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
papárgorri
párdillo
papárgorri. 1. papárgorri, papárgorrixa. (c). izena. Paparra gorria duena. Txantxangorrixa txori papargorri bat da. 2. papárgorri, papárgorrixa. (d). izena. Motatxoria. Sin. motatxóri, neguta gorri.
paparo. Ik. parápo.
paparréko órratz, paparréko órratza. (d). izena. Broche. Paparreko orratza dok adornutarako orratza; orratza ero brillantiak ero zeoze daukana; orratzakin katiatzen dok paiña; bistia daukana. Klem.
papárrori, papárrorixa. (d). izena. martes martes. Marta. Gutxi ikusten dira gure lurretan eta askok "basakatu" deitzen die. Gauza bera gertatzen da paparzuri eta jinetekin ere. Ik. basakatu, jíneta, papárzuri.
papárzuri, papárzurixa. (d). izena. Martes foina. Garduña. Bai, paparzurixa, basakatu ero ortaikua badok. Klem. Oilotegietan pikardiak egin izan ditu paparzuriak. Sin. lepázuri. Ik. papárrori.
pápel. 1. papel, papéla. (a). izena. Papel. Papela merke dago. 2. pápel, pápelak. (c). izena. Documentación; los papeles. Fronteran papelak eskatu zotsen, euki ez, eta kartzelara. Edadetuek darabilte gehienbat.
papeláda, papeladía. (b). izena. Simulación, comedia. Asarre papeladia ein ddau, baiña barrutik pozik dago./ Badatoz Gabonak, eta urteroko papeladak ein biakoittugu. Ik. plánta.
pápera, páperak. (b). izena. Eztarriko gaitza.   Paperas.
paputz, paputza(k). izena. Papo. Lanai laga zotsanetik orri azi jako paputzak. Pluralean sarriago.
papuztu. (d). aditza. Gizendu, puztu. Eztot aspadixan ikusi Ixidro baiña ziero papuztuta ei dao.
paráda. 1. parada, paradía. (c). izena. Txakurrek jaikitako animaliari —erbiari, basurdeari edo azeriari, adibidez— ehiztariak itxoiten dion lekua.   Lugar donde el cazador espera a la pieza que han levantado los perros. Paradan egotia, erbixa ta pasatzeko lekuan, paradan, kazarixa egotia dok. Klem./ Paradara aillegauta gero akordau nitzuan kartutxuak aaztuta joan nitzala. PARADAN EGON, batik bat. 2. parada, paradie. (c). izena. (Leintz) Hazitarako idiskoak behiak estaltzen dituen lekua. Gu hogei urtien paradie eukitte gaz eta hemen inguruetatik asko etorten zien behixaz zekorrana. (AA ArrasEus, 234. o.). Sin. kastétxe, puésto. 3. parada, paradía. (a). izena. Autobusa gelditzen den lekua. Autobusan paradan etxoingotsut. 4. parada, paradía. (a). izena. Futbolean, atezainaren geldiketa.
paraguéro, paraguerúa. (c). izena. Etxez etxe guardasolak eta metalezko ontziak konpontzen jarduten zuen langile ibiltaria. Gailegoak (Orense aldekoak) izan ohi ziren.   Paragüero, artesano ambulante que arreglaba recipientes de metal y paraguas. -Paragueruak zer konpontzen zeben? —Paragueruak zer konpontzen zeben? —Guardasolak eta lapiko ipurdiak. Kerten barrixak pe baitta; lapiko ipurdiak konpontzen eukitzen juen lan geixao kasik; petatxuak ipiñi, ipurdi barrixak bota ta. Klem./ Zartaiñ-ipurdixa zulatuta dago ta paragueruai etara bia jako urrengo datorrenian. Ik. katxarrero.
páraje, párajia. (b). izena. Paraje, lugar. Oso paraje politta da Aralar./ Kiruak udaberrixan loria ori-orixa etaratzen dau. Eta eitten da paraje euzkialdetan, da lur onian, lur fiñian. Don.
paralítiko, paralítikua. (b). izena. Paralítico. Ik. elbarrittu.
paránda, parandía. (c). izena. fringilla coelebs. Pinzón. Txori txiki bat. Sin. negúta. Ik. neguko paranda.
paranden gixoi, paranden gixoia. izena. (Eibar) coccothraustes coccothraustes. Picogordo. Sin. pikolodi.
parápo, parapúa. (c). izena. PAPARO, PIPIRO (EIB.). Paparoa.   Buche de aves. Arri-koxkor mordua zeukan parapuan. Ik. errota.
paráu. 1. paráu. (c). da aditza. Txakurra geldi-geldi eta adi geratu oilagorra edo beste ehizagairen bat somatzen duenean.   Quedar quieto y atento el perro cuando barrunta la becada u otra pieza. Txakurra parauta egoten dok oillagorra ikusittakuan-da. Klem./ Txakurra neure aurrian parau jatan. Sin. geratu (gutxiago erabilia). Ik. parada. 2. parau. (c). aditza. (Leintz) Gelditu. Beti leku batetik bestera, nun parau be eztakixela.
pardel. Ik. fardel.
pardilla. Ik. pago-zúza.