Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
puerto
puntáda
púesta, puestía. (d). izena. Osintxun, Kofradietako txalari egosteko kentzen zaion puxketa. Kofraixak e, beixa iltzen zan len. Oin beixa baiña len txala. Beixa iltzen zan, eta, puestia esaten jakon, egosteko iztarra ero kentze otxen; beste geinddikua, sobratzen zana, etxe bakoitzak rekojitzen eban. Mertz. Ik. Kofradixak.
púesto. 1. puésto, puéstua. (a). izena. Puesto, posición. Zenbagarren puestuan sartu da Marino?/ Alkizak Kodroi puestua kendu dotsa. 2. puésto, puéstua. (c). izena. Berdura plazako saltokia.   Puesto de venta del mercado de abastos. Oiñ eztaukau puestoik Bergako plazan./ Jose-txikixa etortze zan puestua kobratzera. 3. puésto, puéstua. (d). izena. PUÉSTOKO TXÁBOLA. Hazitarako idiskoak behiak estaltzen dituen lekua.   Lugar en que los terneros sementales se aparean con las vacas. Puestorako moduko ixkua da ori. Sin. parada (Lein.). Sin. ixkó-txábola, kastétxe. puéstoko íxko, puéstoko íxkua. (d). izena. Hazitarako idiskoa.   Ternero semental. Olañetan ei jaukek puestoko ixkua ona./ Kokote orrekin puestoko ixkua emuten dok.
puf!. (b). onomatopeia. Nekea, ezjakintasuna, asperdura edo higuina adierazten duen espresioa.   Expresión de agobio. Puf! Oiñ asi zaitte deberiak eitten./ Puf!, batek daki zeiñek ein daben hori. (SB Eibetno).
© Jaione Isazelaia
púja, pújia. (c). izena. Lakatz berria.   Brote, ramita joven. Oiñ arbolia porau ezkero udabarrixan puja galantak etarakoittu. Ik. kímu.
© Iñaki Arana
pujámante, pujámantia. (d). izena. PUJAMENTE. Perrak jarri aurretik oinetan animaliak dituen gogortasunak moztu eta leuntzeko tresna.   Pujavante. Kaskue pujamantiez apurtxo bat garbittu itten dotsau ganauei tta, ta gero ba norberak ikusi birau nun euki leikien min. Bix.
pujáu. 1. pujáu. (d). dio aditza. Disputar un objeto de compra: un caserío, un terreno, etc. Uezabak basarrixa saltzeko ipiñi zebanian, errenteruei erriko medikuak pujau zotsen./ Pujau ein jostak. Batek amar eskiñi jao eta bestia etorri albotik eta amaika neuk emungo juat. Pujau ein jostak beixa ero astua. Don. 2. pujáu. (d). dio aditza. Disputar la novia o el novio a alguien. Ia ezkontzera zoiazela Agarreko Patxik nobixia pujau jotsan gure Pelloi./ Ondo ezpok zaintzen, neuk pujaukostat. Ik. pretendídu.
pulmóe, -i, pulmóia. (a). izena. PLUMÓE, -I. Pulmón. PLUM Ik. bíri.
pulmóiko, pulmoikúa. (d). izena. PLUMÓIKO. Birikietako gaitza. Tuberculosis. PLUM Ik. petxúko.
pulmoníxa, pulmonixía. (b). izena. PLUMONIXA. Pulmonía. Usenak izeten zien, oiñ indiziñuak die baiña. Geixotzen zanian plumonixakin-da, usenak zanetan ipintzen zittuen. Ben. Oso adinekoek PLUMONIXA diote. PLUMONÍXA D Ik. fábrika.
pulmonixa bedar, pulmonixa bedarra. (d). izena. . PULMONARIA LONGIFOLIA (?). Ez dakigu ziur zein landare den.
púlpa, pulpía. (c). izena. Erremolatxa azala, zaku handitan etortzen zena ganadu pentsutarako.   Corteza de remolacha que se compraba en grandes sacos y se usaba como pienso. Pulpia, zera, erremolatxian azala, len ganauendako zertzen zuan Arabatik ero; neguan beratuta pentsuakin naasi emute jakuan. Klem.
pulpá-záku, pulpá-zákua. (d). izena. Pulpa ekartzen zuen zaku handi eta salga. Bai betea eta bai hutsa, biak dira "pulpa-zaku".   Saco de pulpa, tanto vacío como lleno. Pulpa-zaku pare bat ekarri sindikatutik./ Pulpa-zakuak áundigixak izaten die patatatarako. ori dok pulpa-zakua!. (c). esapidea. Pertsona gizenez esan ohi da.
púltsera, púltseria. (a). izena. PULSERA, -IA. Pulsera. Sin. eskuturreko.
pultso, -u, pultsúa. (b). izena. PULSO. Pulso. Medikuak pultsua artu dost. PULTS pultsuan jokatu edo eiñ: echar un pulso. Pultsuan jokatu edo eiñ: echar un pulso.
pultsolári, pultsolaríxa. (d). izena. Pultsoan norgehiagoka aritzen dena.   Pulsolari. Pultsolarixen kontuak eta len entzuten zittuan.
punba egin. (a). aditza. (haur hizkera.) PUNBALA EGIN, PAUN EGIN (EIB.). Erori. Zer pasau jatzu, punba? .
púnta. 1. púnta, púntia. (a). izena. Punta. punta-púntan. (a). esapidea. En lo más alto. Arbola punta-puntan dago txorixa. Telebistan-eta hainbeste entzuten den puntaren puntan hori ez dakigu Aldapeko sagarraren puntatik hartutako fruitu berderen bat ez ote den. puntarik punta ibili. (c). esapidea. Umeak-eta goietara igota ibili. —Ama, jausi egin naiz. —Ez aiz ba jausiko, beti puntarik punta abill eta! 2. punta, púntia. izena. Bukaera. Noiz akauko zan etxakon ikusten puntaik gerra ari. (Lar Antz).