Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
porréjenplo. (c). esapidea. Esate baterako, adibidez. Ze esangotsut pa nik. Porrejenplo emendik eta Elgetara juatia letz./ Ulixa etxetan, porrejenplo Izarrekuak, Bitxurtun baeguan ilddakua, Bitxurtun difuntua dagola ero difuntia dagola. Aniz. Adinekoek gehiago. Sin. ésate bateráko.
porrikak
© Jaione Isazelaia
pórrika, pórrikak. (c). izena. PORRIKETAK (LEIN.), KURRIKAK (EIB.). Orrikak.   Tenazas que sirven para sacar clavos, etc. Maillukia ta porrikak artu, alanbraduria konpontzera goiazek eta.
porróe, -i,, porróia. (b). izena. Porrón. Zenbaitek Orrek dauka porroia esan izan du sudurluzeez.
porrokátu, porrokatúa. (c). adjektiboa. BORROKÁTU. Zaletasun handikoa, amorratua.   Muy aficionado, -a, muy entregado, -a a una cosa. Muslari porrokatua da Hilario./ Gerra aurretik pe nazionalista porrokatuak zien familixa guztia. Sin. amorratu.
pórrot eiñ. (c). du aditza. Frakasatu, negozio edo desafio batean edo beste edozertan.   Fracasar. Batek kiebra ein dabenian porrot ein dabela esan leikek; porrot, prueba baten frakasau dabenian be porrot ein dabela ero. Klem. Gutxi erabilia.
pórru.
porruak
© Jaione Isazelaia
1. porru, porrúa. (a). izena. . allium porrum. Puerro. porru-jorria edo porru-otsa izan. esapidea. PORRU-JORRIA EDO PORRU-OTSA ASI, IBILI. "Mugimendua edo zalaparta hasi. Setienbrian asiko da porru-jorria./ Porru-ots ederra (jendea lanera edo eskolara doalako). Sin. orpo jokia, orpo otsa, anka jokia.» (Lar Antz). porrúa sartu. (c). esapidea. (lagunartekoa.) Ziria sartu. Porru edarra sartu joskuan, loterixia tokau jakula ta. Ik. ziríxa sartu. 2. porru, porrúa. (b). izena. Cigarrillo de marihuana. Porrua erretzen ziarduen kuadrillan.
porrú-lándara, porrú-lándaria. (b). izena. Plantas de puerro para ser transplantadas. Porru-landaria ekarri dot Bolubarrittik.
porrú-pátata, porrú-pátatak. (a). izena. Cocido de puerros con patatas.
porru-sálda, porru-saldía. (a). izena. Caldo de puerros.
porsíakaso. 1. porsíakaso. (b). Badaezpada ere.   Por si acaso. Asko aurreskuak eta, porsiakaso be presente. Sot. (AA BergEus, 335. o.). Sin. baézpada. 2. porsíakaso. (c). juntagailua. Por si acaso, quizás. Eztozu eukiko porsiakaso paiñolo bat libre?/ Zu etza izengo porsiakaso Justiñan anaia? Horrelako galderetan batez ere.
pórtal, portála. (a). izena. Kale-etxeko ataria.   Portal. Gure portalian etxoingotsut. Baserrikoari atai.
portáu. (b). da aditza. Portarse. Ze moduz portatzen da ba gure mutikua? Inoiz, era maitagarri honetara eskertzen dira faboreak: Portau aiz txarrixoi!
porte, pórtia(k). izena. Los portes. Portiak geixao balio dabe jeneruak paiño. porte ederrak etara. (c). esapidea. En frases expresivas, salir malparado de un asunto o un negocio. Gizajo arek pe porte ederrak etara jittuan auzo-alkatetzatik. Tximiñuan moduan lanian ibilli tta gero zorrak berak pagau biar./ Porte ederrak etara najittuan mozkorra etxera eruatiagaittik. Bueltarakuan zangan zartu eta ankia apurtu najuan.
pórtu, portúa. (b). izena. PÚERTO, -ÚA. Puerto de mar. Ondarruan portu aldetik ein giñuan bueltia.
portzélana, portzélania. (c). izena. Porcelana. portzélanazko, portzélanazkua. (c). izena. Portzelanaz egina edo estalia. Portzelanazko antosiña esaten zaio, adibidez, kanpotik portzelanazko geruza duen burdinazko ontziari.
pospólin-jántzi, pospólin-jantzíxa. (d). izena. Emakumeen dantzari jantzia.   Cierto vestido de danza femenino. Pospolin-jantzixa ba gona gorrixa ta, amantala ta blusa zurixa ero. Ze izeten dan be. Pospoliñak esate jakuen lengo dantzarixei; ezpata-dantzari-ero ikasittako dantzarixei. Klem. pospóliñ jantzi. (d). du aditza. Pospolin jantzia jantzi. Karnabaletan pospolin jantzitta ibili nitzuan.
póspoliñ. Azen.: pospóliñ ere bai. 1. póspoliñ, póspoliña. (c). izena. Galeperra.   Codorniz. Ala esate jako “pos-poliñ”, “pos-poliñ” kantatzen dabelako. Batik bat kantuan entzundakoan deitzen zaio horrela; bestela galeper ia beti. 2. póspoliñ, póspoliña. (c). adjektiboa. Neskatilei esaten zaie maitekiro.   Nombre con el que se denomina cariñosamente a las niñas. Ze moduz dabill gure pospoliña?/ Zuen neskatillia dago pospoliña. 3. póspoliñ, póspoliña. (d). izena. Gerra aurretik, dantzari talde bateko partaide zen neska.   En la preguerra, chica perteneciente a un grupo de baile. Ik. pospólin-jántzi. 4. póspoliñ, póspoliña. (d). izena. Agalla seca de roble. Ik. kukúbala. 5. póspoliñ, póspoliña. izena. (haur hizkera.) (Eibar) Vulva. Zer darabizu baiña pospoliña bistan daukazula. (SB Eibetno).
póspolo, póspolua. (a). izena. POSPORO (LEIN.). Cerilla. POSPOLO-BURU eta POSPOLO-KERTEN (POSPOLO-LAKATZ ere bai Antzuolan) deitzen dira pospoloaren bi parteak. Ik. místo. póspoluak baiño buru gutxíao euki. (c). esapidea. Zentzun gutxi izan.
postaka. adberbioa. (Gatzaga) Lasterka. Ik. antxíntxika.
póste. 1. póste, póstia. (a). izena. Poste. Bai, argindarrarenak, telefonoenak, etab. postian moduan. esapidea. Geldi. Mobidu ari!, egun guztian postian moduan egon barik. 2. póste, póstia. (c). izena. Etxearen egituran, zutik dauden habeak, etxeari eusten diotenak. Teillatu dana aidian puntaliauta ipini, eta postia kaltzau beian, da or dao ezarritta postia. Benito./ Eta gero aren gaiñian asentatzen da. Postiak zela eukitzen daben leku txikixa, arek suplemento bat izeten dau: ginbela. Ginbelan gaiñian juten dia gero tirak, frontalak. Juntia eitteko, josteko ta. Postian gaiñian ezin leike josi. Don. Tijeratik (frontaletik) goiagara doan zutikoari deitzen omen zaio bereziki poste. Ik. goiága, pálo, tíjera, zutiko.