Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
narrugorríxan. (a). adberbioa. NARRUGÓRRI. Biluzik.   Desnudo. Narrugorrixan eitten da onduen lo. Sin. billósik, narrútsik. narrugorrixan jarri. NARRUGORRI JARRI. Desnudarse. Narrugorri jarri erain josten. Sin. billóstu.
narru-jotéille, narru-joteillía. (c). izena. Narrutalaria. Etxuat ezautu sekula alako narru-joteilleik. Sin. narrutalári, txortalári.
narru-kéndu, narru-kendúa. (c). izena. Urratu handia. Sin. azal-kéndu.
narrúsendo, narrúsendua. (c). adjektiboa. Caradura (zentzurik gogorrenean). Narrusendo zittal bat egon zan Eibarren mediku. Ik. arpégigógor. nárru sendúa euki. (c). esapidea. NARRUA EUKI. Tener muchísima cara, pocos escrúpulos. Politiko geixenak narru sendua dauke. "Sendo"-k "lodi" esan nahi du Bergaran. Baita NARRU BELTZA EUKI. Baiña orrek narru beltza euki, tta ezek inporta ez. NARRUA EUKI soilik ere bai: Ik daukak narrua ik./ Ire narruakin abarkak pe ein leizkek.
narrúta, narrutía. (c). izena. Narrujotze ekintza.   Fornicación. Orrek narrutia besteik eztauka buruan./ Len asko Bilbora joate zan narrutara./ Zer oinddio eztozue naikua narruta eiñ, ala? Ik. artuemon, eginkizun. narrútan. (b). adberbioa. Narrua jotzen.   Haciendo el amor, follando. Narrutan jiarduen jente guztian aurrian. narrútan eiñ. Narrua jo. Zer narrutan eitteko goguakin ago, ala? Sin. txakillétan, txórtan eiñ, txortía jo, narrúa jo, jo.
narrutalári, narrutalaríxa. (c). izena. Narrujolea.   Follador, -a. Ezpanaundi ori narrutalari ona ei dok. Sin. narru-jotéille, txortalári.
narrutáldi, narrutaldíxa. (c). izena. Narru-jotze saioa. Egundoko narrutaldixa ein juen. Sin. txortáldi.
narrútsik. (c). adberbioa. Narrugorrian.   Desnudo. Gutxi samar erabilia. Sin. billósik, narrugorríxan.
narrútu. 1. narrutu. (b). du aditza. Narrua kendu.   Desollar, pelar. Konejua narrutzen diardu amak. 2. narrutu. (b). du aditza. Desplumar en el juego. Azkoittiar batzun kontra asi giñan musian da narrututa urten giñuan. Gehienetan NARRUTUTA URTEN, baina beste forma batzuk ere bai: Ikusikok, akordau orduko narrutuko abe. 3. narrutu. (c). du aditza. Norbait gogor kritikatu.   Despellejar, criticar duramente. Zenbat aldiz narrutu ete gaittue gure ezjakiñian...
narrutxipítta, narrutxipittía. (d). izena. NARRUTTIPITTA. Larruzko tira mehea. Behiaren samarretik zintzilik egon ohi direnak, adibidez.   Tirilla de cuero. Borlak, ero narruzkuak badie txipittak pe esate jakue, aurrian ebaitta, borlen moduan ebaitta. Txipittak, narrutxipittak. Don. Sin. txipítta.
narru-zopítta, narru-zopittía. (d). izena. Larru txaplata. Ik. zopitta.
nasái. 1. nasái. (b). adberbioa. LASAI. Ancho, holgado, flojo. Oso nasai dauzkat prakak. Elosun LASAI eta honen eratorriak. nasáitxo. (c). adjektiboa. Nasaiegi. Nasaitxo daukat zinturoia. 2. nasái, nasáixa. (c). adjektiboa. Ancho, -a, holgado, -a, flojo, -a. Alkondara nasaixak gustatzen jako./ Ameztei, etxealde nasaixa da, ero ganau-etxe ona da. Don. 3. nasái, nasáixa. (d). adjektiboa. Lasaia.   Tranquilo, -a. "Nasaixa zan ori" tta olakuak entzuten zien lenao; trankilla, puxkat ola arlote samarra ero. Klem. Gaur egun trankilla besterik ez da ia entzuten. Sin. trankill. 4. nasái. (d). adberbioa. Lasai.   Tranquilamente. Ementxe, nasai, iñorako prixa barik. Gipuzkeraz lasai arrunta bada ere hemen nasai oso nekez entzuten da zentzu honetan. Sin. trankill.
nasaittásun, nasaittasúna. (d). izena. Lasaitasuna. Ez da apenas entzuten. Trankilidade bai ostera
nasaittu. aditza. 1. nasaittu. (b). du aditza. Lasaitu.   Aflojar, ensanchar. Prakak estugi neuzkan da nasaitzera eruaittut. zintturóia nasáittu. esapidea. (eufemismoa.) ZINTTURÓIA ESKATU, PRAKAK NASÁITTU. Kaka egin. Zintturoia nasaitzera noia ta belaxe nator. Fintasunez hitz egiten denean erabiliak. 2. nasaittu. (c). da-du aditza. Lasaitu.   Tranquilizar(se). Dirua eskutan ikusi zebanian nasaittu zan. Gutxi erabilia; trankilddu entzuten da. 3. nasaittú, nasaittúa. (c). izena. Lasaitua.   Respiro, desahogo, alivio. Kreditua pagau zebanian arek artu zeban nasaittua./ Diruik etzan agertu baiña nasaittu ederra artu giñuan dokumentuak agertu zienian./ Arek artu zeban nasaittua etzeukala kantzerrik jakin ebanian. Hau, ostera, erabilera arruntekoa da.
Natibittáte eguna. (b). izena. 25 de diciembre, día de la Natividad del Señor. Natibittate, ase ta bete, San Estebantxe, berriz be len letxe. (c). esaera. San Esteban hurrengo eguna da, abenduaren 26a: Gabonak pasatutakoan berriz ere eskasidadea.
natúra, naturía. (c). izena. La vulva de los animales. Gaixua sortu jakon naturan da kendu ein giñuan. Ik. txuringa.
natúral. 1. natural, naturála. (b). adjektiboa. Normal, natural. Auraxe dok personia naturala./ Gaurko berua ezta naturala. naturala dan moduan. (c). esapidea. Normala den bezala. Formula oso erabilia. Naturala dan moduan kokoteraiño jeuan iñon bendian egoten. naturala ez izan (norbait). esapidea. Zentzun gutxikoa, gizalegean jokatzen ez duena izan. Aura ziero naturala dok olako gauzak eitteko?/ Arek erozer gauza, eztok persona naturala ta. 2. natural. (c). adberbioa. Natural, sin afectación. Oso natural egon die ezkonbarrixak./ Monzon ezautu giñuan, orrek eitten zeben euskeria natural. Don.