Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
luzetu
mádrina
luzetu. Ik. luzátu.
luzexka. Ik. luzénka.
luzídu. 1. luzídu. (b). du aditza. Lucir(se). Armaixo orrek eztau bape luzitzen baztar orretan./ Gaur luzidu biakozu soiñeko barrixa./ Familixa guztian aurrian majo luzidu zan. 2. luzídu. (d). du aditza. Igeltseroak azken ikutua eman paretari planaz eta eskaiolaz.   Enlucir paredes. Planiau igeltsuaz egiten da eta luzidu eskaiolaz. Azkar ibili beharra omen dago luzitzen, eskaiola berehala gogortzen delako. Ik. sarpíau, rasíau. 3. luzidu, luzidúa. (d). izena. El enlucido de paredes. Luzidua emutia bakarrik falta jat.
máasti, máastixa. (b). izena. Viñedo. Len basarri askotan zan maastixa. Azen.: maásti ere bai.
maastordo, maastordua. (d). izena. Mahats-mordoa.   Racimo de uvas. Sin. maats-kórda.
mahats zurixa
© Jaione Isazelaia
mahats beltza
© Jaione Isazelaia
máats, maátsa. (a). izena. . Vitis vinifera. Uva. /a/ ahoskatzen da garbi-garbi. maátsa batu. (a). Vendimiar. Ik. maáts-bátze. maátsa erabilli. (c). esapidea. MAÁTSA IBILLI, EUKI, IZAN. Negozio handia izan. Taberna orrek dabill aspaldixan maatsa./ Trena kentzia Vergaresandako izan zan maatsa. maatsa zapaldu. (c). aditza. Prensar la uva. zapáldu. (a). du aditza. Pisar, aplastar.
maats-ále, maáts-ália. (b). izena. Grano de uva.
maáts-bátze, maáts-bátzia. (b). izena. MAÁSBATZE. Vendimia. Laster asiko da Riojan maasbatzia. Esan MAÁSBATZE ia beti.
mahats-kordia
© Jaione Isazelaia
maats-kórda, maats-kordía. (b). izena. Racimo de uva. Maaskorda osua jango neuke. MAASKORDA esan ohi da. Sin. maastordo.
maats-órpo, maats-orpúa. (c). izena. Mahatsondoa, mahats ipurdi bakoitza.   Cepa. Gurian berreun maatsorpotik gora egon zittuan./ Zenbat maatsorpo jezik emen? Don.
maats-pasa, maáts-pasia. (b). izena. MAÁSPASA. Pasa de uva. Esan MAÁSPASA. Zimur asko duen personaz esaten da: maaspasia emoten dau. Ik. pása.
maats-zepotz, maats-zepotza. izena. (Eibar) "Viña en donde la uva está distribuida en cepas individuales, no en parral." (SB Eibetno).
maáts-zótz, maáts-zótza. (d). izena. Mahats-zotza, aihena.   Sarmiento, esqueje de vid. Ebaitta botatzen dan zera, maazotza. Don. Esan MAAZOTZ ia beti. Gure etxean AIXEN deitzen zaio.
mádal, madála. (c). izena. MÁGAL. Zuhaitz adar txikia.   Ramita. Azkarran madala ibiltze giñuan Idurixon ganauei eulixak kentzeko.Klem./ Keixa onek danak madaltxo batek zeuzkan.
madarixak
© Jaione Isazelaia
madári, madaríxa. (a). izena. . Pyrus communis. Udarea, udareondoa.   Pera, peral. Madarira igota dabill mutikua. Beste fruta-arbolekin gertatzen den bezala, madari-arbola zein madari esaten da arbola bera izendatzeko. Zenbait madari klase: dukesia, goizagoko madarixa, margarita madarixa, marki madarixa, negu madarixa, pedro jose madarixa, santamaiña madarixa. 2 komentario Ik. mákatz.
madári-árbola, madári-árbolia. (a). izena. Peral. Madari-arbolatik jausi da. Ik. madári.
madarikátu. 1. madarikatu, madarikatúa. (b). adjektiboa. (adierazkorra.) Maldito, -a, puñetero, -a. Txakur madarikatu orrek eztosku lotan laga./ Pasauko al da krisis madarikatu au. Sin. madarigaiñeko, -ue. (Leintz). 2. madarikatu. (d). du aditza. Maldecir. Aditz gisa Egun guztia danagaittik madarikatzen pasatzen dau. Aditz gisa MADARIKATZEN forma besterik ez dut entzun. Maldiciendo. Egun guztia danagaittik madarikatzen pasatzen dau. komentario 1
madari-ságar, madari-sagárra. (d). izena. Sagar mota luzenka, madari formakoa (?). komentario 1
mádre, mádria. (d). izena. Sagardoa, txakolina edo ardoa duen barrika edo botila baten hondoan geratzen den batz edo hondarra.   Poso.
Mádrill. (a). toponimoa. MADRID. Madrid. Madrillera joan da soldau. Madrilldik edo Madrilletik, Madrilgo, etab. «Madrid» entzuten da gero eta gehiago.