Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
ietei
igítta
ietei, ietai. Ik. igétai.
iez. Ik. ígez.
ifar. Ik. ípar.
igabera, igaberia. (d). izena. (Eibar) Ugaberea.   Nutria. Sin. ur-txákur.
ígar. ÍAR. 1. igar, igárra. (c). adjektiboa. Lehorra, hezetasun gutxikoa. Egurragatik, batik bat.   Seco, -a. Egur igarrak eziak baiño obeto eitten dau su. Ant. éze. 2. igar, igárra. (c). adjektiboa. Pertsonez, argala.   Delgado, tratándose de personas. Eztozu ezautzen, surluze igar bat. Ik. árgal, fláko. zotza baiño iarraua izen. esapidea. Oso iharra izan. (Lar Antz).
igári, igaríxa. (c). izena. Igari egitea.   El nadar, el nado. Igarixak eztotsu eingo kalteik./ Anton igarira joan da. igaríxan. (a). adberbioa. Igari egiten. Nadando Ikasi dozu igarixan? igarixan eiñ. (a). aditza. Nadar. Igarixan eittia gustatze jako. Sin. uger eiñ. (Lein.).
igarilári, igarilaríxa. (c). izena. Nadador. Bergan igarilari onak dare.
igarileku. 1. igarileku, igarilekua. izena. Boluko presapia zuan gure igarilekua. 2. igarileku, igarilekua. izena. (Eibar) "Piscina. Azken urtiotan asko indartu da pizina berbia, baiña jente nagusixak natural-natural darabil igarileku berbia. Kontuan izan 1934an Amañako presa onduan; Barrenengua basarri azpixan egin zala Eibarko lehenengo igarilekua, eta izen horrekin ezagutzen zala." (SB Eibetno)
igárri. (a). du aditza. Acertar, adivinar. Ezetz igarri zenbat urte dauzkaten?/ Arpegixan igartzen jatzu gizurretan zabitzena. Igarkizunak ezetz igarri, ezetz igarri... formulaz hasten dira. Igarri intuitiboa da eta asmau, berriz, deduktiboa. Antz emon sinonimoa da testuinguru askotan. Sin. azértau. Ik. ántz émon. igarri-igarrixa. (c). esapidea. Gauza jakina. Igarri-igarrixa zan ze pasau bia zan etxe orretan.
© Jaione Isazelaia
igártu. (b). da-du aditza. IARTU. Landareek hezetasuna galdu.   Secarse la leña, marchitarse las plantas. Zuk sartutako lora guztiak igartu die./ Atzo ebaittako bedarra igartuta dago./ Izotzak igartu dau loria
ígel egon. (d). Estar en celo la cerda. Txarrixa igel dago. Don. Sin. irausi egon. Ik. arkéra, uméske, xípu.
igeltsérixa. 1. igeltsérixa, igeltsérixia. (c). izena. Igeltsu fabrika.   Yesería. Araneko igeltsérixia Sin. igeltsu. 2. igeltseríxa, igeltserixía. (c). izena. Igeltsero lanbidea.   El oficio de albañil. Ogei urte daroiat igeltserixán. Erreparatu azentuari. Sin. igeltsérotza.
igeltséro, igeltserúa. (a). izena. IELTSERO. Albañil. Igeltserua darabille etxian.
igeltsérotza, igeltsérotzia. (c). izena. Igeltsero lanbidea. Igeltserotzia ez pentsau bi egunetan ikasten danik. Sin. igeltseríxa.
igéltsu. 1. igeltsu, igeltsúa. (b). izena. Yeso. Teillatuan igeltsua ipintzen dabitz. 2. igeltsu, igeltsúa. (b). izena. Araneko igeltsu fabrikari igéltserixia edo igeltsúa deitzen zitzaion.   Fábrica de cal. Igeltsuko mutillak akzidentia euki ei dau.
íges, igésa. (c). izena. IES. Igesketa.   Huida. Bixen artian preparau zeben Segoviako igesa. íges eiñ. (a). du aditza. IES EIÑ. Ihes egin.   Huir, escapar. Kartzelatik iges eiñ i dabe. Sin. álde eiñ, ánka eiñ, ospa eiñ. igesái emon. (c). IGESIXÁI ÉMON. Ihesari eman.   Darse a la fuga. Guardazobillak somau zittuanian iesai emon zotsan.
igési. (b). adberbioa. IESI. Ihes eginez. Huyendo. Aspaldixan etxetik igesi dabill./ Gurasuei (edo gurasoen) igesi, Italiara joan jakuen alabia. Igesi ibili eta joan, batik bat. NONDIK, NOREN edo NORI igesi. Ik. igesái emon.
igétai, igétaixa. (b). izena. IÉTEI, IÉTAI, IGÍTAI, ÍTEI. Hoz. Garixa ebaitzeko ietaixa esaten jakon, da gero artua ebaitzeko ero arbixa etaratzeko sega-igetaixa. Bat izeten da agindduna, garixa ebaitzeko, da bestia izeten da agin baria, zorroztutakua, arrixakin zorroztutakua. Don./ Aria, goldia, atxurra, eskubaria, segia, poraiña, iteixa, segaiteixa... Mertz. Ik. segá-igétai.
ígez. (b). adberbioa. ÍEZ. Iaz, joan den urtean.   El año pasado. Igez ondo, aurten gaizki. Sin. joan dan urtian. Ant. aurten.