Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
ganáuzáintze
gantxarra
ganáuzáintze, ganáuzáintzia. (c). izena. Ganadu zainketa lana, garai batean umeek egin ohi zutena. Basarrixan eoten zan orduan lana; ura danian urriñ, da ganauzaintzia, ittulia, gaztaiña zuritzen berriz, e, ukatzeko laiñ. Aniz.
ganauzáiñ. 1. ganauzaiñ. (b). adberbioa. Behiak zaintzen, hauek larrean dabiltzan bitartean.   Cuidando vacas mientras estas pacen. Julien ta Mila ganauzaiñ dabitz./ Mutikotan makiña bat ganauzaiñ einddakuak ga./ Aber, zuetatik zeiñek joan bia dau ganauzaiñ? GANAUZAI 2. ganauzáiñ, ganauzáiña. (c). izena. Behi zaintzailea. Zuek jolasian da beixak sagastixan; onek dittuk ganauzaiñak, onek! .
gánbara, gánbaria. (a). izena. KÁMARA (OÑ., LEIN.). Laboreak eta fruituak gordetzen diren lekua. Goiko pisuan egon ohi da.   Desván, camarote. Artuak, sagarrak eta olakuak ganbaran gordetzen die. komentario 1 Ik. artáganbara, bandíxo, sapái. gánbaratik endréauta egon. (c). esapidea. Burutik jota egon.
gánbela, gánbelia. (c). izena. Ganaduei jaten emateko egurrezko ontzi errektangularra.   Gamella. Artiriña emun dotsat ganbelatik txalai. Ik. burú-gánbela.
ganbelátu. (d). da aditza. Zerrategian ebakitako ohola okertu, biziatu, modu desegokian ebakitzeagatik edo. Biziau ta ganbelatu bardiñak dia. Juantxo. Dena dela, egurra bi aldeetara biziatzen omen da, ez da beti "ganbil" geratzen; "ahur" ere geratzen da. Ik. bízio.
ganbelotu. (c). aditza. Narrastu. Ori be ganbelotu ra. (Orm Aram)
ganbélu. komentario 1 1. ganbelu, ganbelúa. (b). adjektiboa. Dícese de las personas altas y desgarbadas. Gure taillerrian dabillen ganbelu bat dok orren nobixua. Jatorriz "camello" esan nahiko du, baina animalia horri kamellu deitzen zaio. 2. ganbelu, ganbelúa. (b). adjektiboa. Ganora gutxikoa, narrasa. Bere bizitza guztian ganbelu bat izan dok./ Orrek pe aze ganbelo-tipue artu rau. (Orm Aram).
ganbérro, -a, ganberrúa, -ía. (a). adjektiboa. Gamberro, -a.
ganbixau. Ik. kanbíxau.
ganbixo. Ik. kánbixo.
gándu. KANDU. lasai. Ik. nasái.
gandua
© Jaione Isazelaia
1. gandu, gandúa. (c). izena. (Osintxu) Itsasotik sartzen den behelainoa. Beste leku batzuetan, behelaino kixia. 2. gandu, gandúa. (d). izena. Bista lainotzen denean begian kandua dugula esan ohi da.   Se dice que se tiene en el ojo cuando se nubla la vista por motivos de salud. Iñoiz katarrua ta, joño, kandua daukat. Ezta ikusten bera, ezta ikusi eitten, baiña sentidu eitten da. “—Joño, emen daukat...”, eta “—Eztok ezer agiri, samarrik eztao, kandua izengok”. Katarrua dagonian, begiko katarrua ero. Don.
gánga, gángia. (b). izena. Ganga, chollo. Bost kilo patata ogei duruan, au da gangia.
gángal, gangála. (d). adjektiboa. Handia eta makala. (Landareez ia bakarrik). Aurten tomatiak ondo gangalak datoz, ba. Ik. txángal.
gángar, gangárra. (b). izena. TXANTXAR (LEIN.); GANGOR, GANDOR (EIB.). Cresta de ave. Oillar ederra dauke, gangar tente-tentiakin.
gangárda, gangardía. (d). izena. Nuez de la garganta. Don. Sin. zíntzur. Ik. íntxaur.
gangor. Ik. gaillur-egur, gángar.
gánora, gánoria. (a). izena. Fundamento, garbo, fuste. Lanak ganora puxka batekin artu bia die. Sin. fundámentu. gánora gutxíko. (b). izenlaguna. De poco fundamento. Abade barrixoi ganora gutxikua ei da. Sin. fundamentu gutxiko. gánoraz. (b). Con fundamento. Ganoraz berba eizu. Ganora eta fundamentu Sin. gisa erabiltzen dira. Lehena agian erabiliagoa eta belarrira beteagoa da, eta fundamentu, berriz, adierazkorragoa batzuetan. Ik. fundámentu.
ganórabako, ganórabakua. (a). adjektiboa. GANÓRABAREKO, GABORABARE. Ganorarik ez duena.   Sinsustancia, persona sin nervio, insustancial. Zela izan leike personia ain ganorabakua.
ganórabakokeríxa, ganórabakokerixía. (b). izena. GANÓRABAREKOKERIXA. Ganorabakoaren egitea. Ganorabakokerixa ederra ein ziñuen, zerbeza kajak kalian laga.
gánorazko, gánorazkua. (b). izenlaguna. Ganora handikoa, egokia, behar den bezalakoa.   De fundamento, apropiado, de buena calidad. Errixan etzeuan ganorazko restauranteik./ Pelotari ganorazkua da aura. Sin. fundámentuzko.