Hiztegia
galbíde, galbidía. (c). izena. GALDUBIDE. Camino de perdición. Diru geixegixa izan zan aren galbidia. Hitz ezaguna da baina inor gutxik erabilia. Eliza girokoa, batik bat.
Hitz ezaguna da baina inor gutxik erabilia. Eliza girokoa, batik bat.
galda. 1. galda, galdía. izena. (Eibar) "Fundición. Metalak urtzen diran lantegixa." (SB Eibetno)
2. galda, galdía. izena. (Eibar) "Tenplatzeko edo forjatzeko pieziari emoten jakon beroketia." (SB Eibetno).
galdakao lanperna, galdakao lanpernia. izena. (Eibar) Amanita rubescens. Amanita rojiza. (SB Eibetno).
gáldaratxo, gáldaratxua. (d). izena. Galdara txikia, esnea egosteko eta erabiltzen zena. Esnia egostekua ta; galdaratxúa. Iru bat litro ero. Don. Adibidean azentua azken aurrekoan.
galdari, galdarixa. izena. (Eibar) "Fundidor. Galdaketan diharduan bihargiña." (SB Eibetno). Sin. urtzaille.
galdetu. aditza. Preguntar. Bergarako kaleko familia abertzale batzuetan aspalditik erabilia. Preguntau da arrunta gure eskualdean. Batuaren eraginez, indartzen ari da galdetu. Sin. pregúntau. olátu, olatúa. (a). izena. Uhina. Ola.
galdiau. KALDIAU, GALDAU, KALDAU, GALDATU. 1. galdiau. aditza. Galdatu. Burdina edo altzairuzko piezak elkarri itsatsi sutan goritu ondoren. Caldear. Kaldeau, bi pieza berotu, ta ipini, tta da! da! jo ta pegau. Eus./ Pletiñak batu, erdixan takue sartu, suteixan galdiau, pegau. Bix./Kaldiau esate xakok pegau eiñ biozunian, bi pieza bata bestian pegau, soldiaittia mouan. Bixak pegaitteko saldia etara biadau, bestela ezta pegaitten.Jen./ Galdau esaten da juntau, pegau. Inaz. 2. galdatu. aditza. (Eibar) "Fundir. Metalak urtu." (SB Eibetno).
galdóstu. (d). GARBOSTU, GARDOSTU. 1. galdostu. aditza. GARBOSTU, GARDOSTU. Ur irakinetan eduki zerbait, zeharo irakin gabe; hegaztia, adibidez, errazago lumatzeko. Garbostu da ziero irikitteke, irikiñ baiño len. Aragixak usaiña dauka, ta lelengo garbostu bat emungo jau.
Sin. erregaldóstu. garbostu baten premiñia izan. esapidea. GALDOSTU BATEN PREMIÑIA IZAN. Irakinaldi baten premia izan. Sin. irakiñaldi bat falta. 2. galdostu. aditza. (Antzuola) GARBOSTU, GARDOSTU. "Pertsona bat berotu. Eun guztian kanpuan lanian ibilli ta beeko suan aurrian garbostu bat artu giñuan." (Lar Antz).
gáldu. 1. galdu. aditza. Perder(se). Testuinguru zabalean erabilia. Hona hemen adibide batzuk: Kotxeko giltzak galdu jat./ Orren amak gerra denporan galdu zeban burua (zoratu)./ Aurten ixa baba guztiak (alperrik) galdu die (hondatu)./ Gazte asko eranak eta erretiro txarrak galtzen dau (hondatu)./ Lapurreta asko einddakua zan itxuria, ta bein kontau jao konfiantzara anaiai; orduan galdu ei zan (bere burua saldu, salatu)./ Bedar txarra nekez galtzen da (desagertu, ezabatu)./ Errekaldeko andra gaztiak umia galdu ei dau (abortoa izan)./ Itxuria juiziuan abogau txarra tokau ero, ta alkar galdu zeben. (hondamendira eraman)./ Udan errez galtzen da esnia (mudatu). Ezizu orren kuidaorik izan, ori ezta galduko eta (ongi moldatu).
Ant. galdu eraiñ. Ik. zurbilddu, mudau. 2. galdu, galdúa. (c). adjektiboa. Desmejorado, -a. Zuen ama gaixua pasau zebanetik oso galdua dago.
3. galdu, galdúa. (c). adjektiboa. Perdido, -a. Elgetako ferixia oso galdua egon zan./ Orduko oitturak galduak dare.
Ik. ardigáldu.
galdumin, galdumiña. izena. "Zerbait/norbait galtzearen pena. Partidua galdu zeben eta galdumiña earra zeukan." (Lar Antz)
galduteiro, galduteirua. (lagunartekoa.) Gaupasa eginda hurrengo egunean tragoa eskuan duela noraezean dabilena. (argot) Makiña bat galduteiro jauan gaztetxe aurrian goizeko zortziretan. (TSE Berb). Sin. gaupasero.
1. galera. 1. galera, galería. (c). izena. Pérdida. Naparruako baserrittarrak galera aundixak eukittue txingorra ta arrixakin.
2. galera, galería. (c). izena. Jenero batean aprobetxagarria ez den partea. Harakintzan, adibidez, saltzekoak ez diren parteak: larrua, tripak, seboa, etab.; fruituetan, ustelak, nanoak... Lo no aprovechable de un género. Txal ederra da, baiña galera asko dauka./ Eneban uste aurten patatiak ainbeste galera eukiko zebanik.