Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
errédondoko
érreja
errédondoko, errédondokua. (d). izenlaguna. Borobil formakoa edo. Nagusiek erabilia. Mai bat, familixia, eta etara ontzixa, ontzixa erredondokua, ta, araxe etara ta danak andixek. Ben.
errefrésko, errefréskua. (d). izena. (Eibar) Otamena.   Refrigerio. Eztegu-bazkaittara ez, baiña neska-lagun guztiok gonbidau gaittun errefreskura.
erregadíxo, erregadixúa. (b). izena. Regadío. Siku dago ta erregadixua ipiñi biotset letxugei.
erregálau. (a). du aditza. Regalar.
erré-gáldara, erré-gáldaria. (d). izena. Gaztainak erretzeko danbolina. Erregaldaria ero danboliña, bixak gauza bat. Sin. danbolíñ. erregaldaria lakotxe burua. (d). esapidea. (Eibar) Buru handia.
erregaldóstu. (d). aditza. Zerbait ur irakinetan sartuta izan. Sin. galdostu.
errégalo, -u, errégalua. (a). izena. Regalo. Ik. txarri-erregalo.
errégalo-papel, errégalo-papela. (b). izena. Papel de regalo.
errégau. (b). du aditza. Regar.
errége, erregía. (a). izena. Rey. Hilarik eta Elisak mugagabean darabilte, gramatiketan ikasi ohi dugun bezala. Aren izen da guzti, zein... ministruak eta. Orduan ministrua ta... Errege; auraxe, errege ta erregen asuntua. Auraxe adoratzen eben, errege. Baiña onek ministrora ta sartzen zienian da, ez ba, ez zien enteratzen ezekin be. Hil./ Alajia dan-dana erregen koroiakin. Da gu an gendela republikia zertu zan. Neikua negar ein zeben arek orduan. Nere aiztia izen zan erregei laguntzen, errege despeditzen estaziñuan nausixekin joanda. Eli. Errepublikaren etorreraz ari da, gure lekukoaren ahizpa Alfontso XII.aren mirabe izan zen eta.
errége-errégiñak. 1. errege-erregiñak. (c). izena. Erregea eta erregina. 2. errege-erregiñak. (d). izena. Antzinako San Martzial jaiak presiditu ohi zituen bikotea, urtean ezkondutako ezkonberriak. Gerra aurrean galdutako usadioa. Jarri die errege-erregiñok, paiña txokolateik ez. Arek Lapatzara armozatzera. Klem./ Akordatzen nok zeintzuk zien errege-erregiñak. id. Ik. Erregetxe.
Errégenak. (b). izen propioa. ERRÉGEN EGÚN, . El día de Reyes. Laster die Erregenak./ Erregenetan Eibarko tianera goiaz bazkaltzera./ Oiñ Olentzero dan bezelaxe len Erregen eguna zan umiendako egunik aundiña.
errége ságar, errége sagárra. (c). izena. ERREZIL SAGAR. Manzana reineta. Errezil sagar ere entzun daiteke, baina batez ere reineta.
Erregétxe. 1. Erregetxe, Erregetxía. (d). toponimoa. San Martzialen dagoen txabola, lehen errege-erreginak aldatzeko, txokolatea emateko, trasteak gordetzeko, etab. erabiltzen zena. Lenagoko usarixora eittia pentsau zeban itxuria, ta errege-jantzixak —Erregetxia esaten jakon txabola bat dago San Martzialen— eta lenaoko usarixua izango zan, itxuria, matrimoniuak izete i zittuan, urtian ezkondutako... zeren batzuk, eren pajiekin da eren jantzixekin, San Martzialera mezetara etorri, tta gero txokolatia emoten i jakuen auzuak. Klem. Ik. errege-erregiñak. 2. Erregetxe, Erregetxía. toponimoa. "Edificio de la Real Fábrica de Armas. Arma eta artisautza lanen harreria egitten zan bertan. Soraluzen eta Eibarren egon izan da."
erregetza, erregetzia. (c). izena. (Eibar) Errege izatea, errege izaera. Ik. erregezale.
erregezale, erregezalia. (c). izena. (Eibar) Monárquico. Bene-benetako erregezalia zanez, bein adarjotzaille batek esan ei zetsan: Ik euk pe diru asko eingo eban baiña erregetzarako eztok balio. (SM Zirik)
erregíña. 1. erregiña, erregiñía. (a). izena. Reina. Jateko orduan, "erregiñian bokaua" esan ohi zaio oilo-ipurdiari. 2. erregiña, erregiñía. (c). izena. Abeja reina.
errégu, erregúa. (b). izena. Ruego, súplica. Makiña bat erregu ein gontsan etxian gelditzeko, baiña alperrik izan zan. erréguka. (b). adberbioa. Rogando, suplicando. Enaiz jan daizun beti erreguka ibiliko. Nai dozuna eizu./ Gero ez ari etorri laguntzeko erreguka, eztostat kasoik eingo ta.
erregúlar!. (b). interjekzioa. Horixe baietz, jakina.   Sin duda, claro que sí. Erantzun gisa beti.
erregútu. (c). dio aditza. Rogar, suplicar. Diru puxkat emuteko erregutu notsan, baiña alperrik.