Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
biurríttu. 1. biurrittu. (c). zaio aditza. BIURTU. Retorcerse, generalmente el pie. Gaizki zapaldu ta ankia biurrittu jakon. BIURTU ere bai testuinguru honetan. 2. biurrittu, biurrittúa. (c). izena. Torcedura de pie. Ankia zangan sartu ta biurrittua ein jat. BIURRITTUA E Ik. zantirátu. 3. biurrittu. (d). aditza. BIURTU. Harremanak gaiztotu. Ik. biurtu.
biúrruna, -e, biúrrunia. (c). izena. Curva, torcimiento. Ikusten dozu zelako biurrunia daukan pareta onek?/ Bide txarra ezta, baiña biurrune askokua.
biúrtu. 1. biurtu. (c). da-du aditza. Volver(se), convertir(se), transformar(se). Len karlistia zan baiña oiñ nazionalista biurtu da./ Len dendia zana taberna biurtu dabe. 2. biurtu. (c). aditza. Retorcer. Kotxia burdina guztiak biurtuta geratu zan./ Kontuz ezpaabill lepua biurtukostat. 3. biurtu. (c). zaio aditza. Retorcerse un miembro. Sin. biurrittu. 4. biurtu. (c). da aditza. BIURRÍTTU. Haserretu, harremanak gaiztotu.   Enemistarse, entrar en enemistades. Bide kontuengaittik biurtu zien./ Aspaldixan bi familixak alkarrekin biurrittuta dare. Okertu ere entzun daiteke zentzu honekin. Ik. mutúrtu. 5. biurtu. (c). du aditza. Estrujar la ropa para lavarla. Don. 6. biurtu. (d). du aditza. (Eibar) Traducir. Euskerara biurtu edo itzuli liburuetan diran milla gauza eder. (Etxba Eib)
bíxagra, bíxagria. (b). izena. Bisagra.
bíxamon. (Eibar) BIARAMON (EIB.). 1. bíxamon, bíxamona. (b). izena. Biharamuna, hurrengo eguna. Eztakitt San Paulo egunian ala bixamonian egin zeban edurra. 2. bíxamon, bíxamona. (b). izena. Ajea.   Resaca, galvana . Atzo parrandan ibilli eta gaur kriston bixamona. Sin. aje.
bixao, bixaua. (d). (Leintz, Oñati) Siesta. Ik. bazkálosteko.
bixar. Ik. bíar.
bixígu, bixigúa. (a). izena. BEXIGU (ARAM.). Besugo.
bixigu-begi, bixigu-begixak. (c). izena. Parranda biharamuneko begi gorri eta handituak. Zer gaba osuan elektrikiakin sopletatzen ibilli haiz ala? Horrek dittuk bisigu-begixak! (TSE Berb).
bixk. Ik. bizk.
bixko, bixkua. "Bizco. Bixko jarri zan aura, ezeukan bistaik-eta begi bat galdu zebanian..." (Lar Antz)
bízar. 1. bizar, bizarra. (a). izena. Barba. bizarra kendu. (a). aditza. Afeitarse. Bizarra kentzeko etxak atxurran modukoik. 2. bizárra(k). izena. Burdinazko piezak lantzerakoan sortzen diren haritxoak.   Rebarba.
bizárdun, bizardúna. (a). izena. Barbudo. Bizardun batek ire preguntia ein jostak.
bizar-joan, bizar-joána. (d). izena. Bizarra falta den unea.   Calva en la barba. Noiztik daukazu bizar-joan ori? . Ik. ille-joan.
bizarkentzáille, bizarkentzaillía. (d). izena. Ilea eta bizarra mozten duena.   Peluquero, barbero. Bizarkentzaillia ero barberua, bizarkentzaillia asko esaten giñuan. Don.
bizártsu, bizartsúa. (b). adjektiboa. Bizar asko duena. Esku barruan be urtengo jako orri, ain da bizartsua eze.
bízi. 1. bizi. (a). aditza. Vivir. Ze moduz bizi aiz? Munduan nai duenak luzaruan bizi, oilluekin jaiki eta txorixekin oera. esaera. (Lar Antz). Ze ingozu ba, il arte bizi. esaera. Etsipena adierazten duen esaera (Lar Antz). bizík. (a). adberbioa. Bizirik. Aizarixa bizik arrapau giñuan./ Eztakitt oiñezkero bizik egongo dan. 2. bizi, bizíxa. (b). izena. Bizitza fisikoa, biologikoa.   La vida. Ies ein biar bizixa galduko ezpazeben./ Iñok eztaki bizixa zela sortu zan. Ik. bizimódu, bízitza. 3. bizi, bizíxa. (b). adjektiboa. Vivo, -a, espabilado, -a, dinámico, -a. Ezta neskatilla aundixa baiña bai bizixa. 4. bizi, bizíxa. (b). adjektiboa. Sake handia egiten duen pelotari esaten zaio.   Viva, tratándose de pelotas. Pelota bizixakin Atanillo nausi. Ant. motel. 5. bizi, bizíxa. (c). adjektiboa. Zorrotza. Ertz bizixa esaten zaio ertz zorrotzari. Ik. ertz.