Hiztegia
berákatz-sálda, berákatz-saldía. (a). izena. BERÁKASALDA. Caldo de ajo. Bixamona pasatzeko ezta txarra berakasaldia.
BERÁKASALDA ahoskatu ohi da.
berákatz-sórta, berákatz-sortía. (b). izena. BERÁKASORTA. Ristra de ajos. BERÁKASORTA entzuten da gehiago. Sin. berákatz-kórda.
berákatz-zopa, berákatz-zopia, -ak. (b). izena. BERAKAZOPA. Sopas de ajo. Eta goiz aldera berakazopak jan giñuzen./ Ondo einddako berakazopia gauza edarra da. Pluralean, batik bat.
BERAKAZOPA ahoskatu ohi da. Pluralean, batik bat.
beráko, berakúa. (b). izena. Diarrea. Familixa guztia berakuakin dabill.
Sinonimoen artean hau izango da «serioena», nonahi erabiltzekoa. Ik. kakaberáko, trípetako, kakalarri, kakapirri.
berándu. (a). adberbioa. BERANDÚA. Tarde. Atzo berandu etorri nitzan.
NOIZ galderari erantzuten dionean berandu, baina izan aditzarekin BERAND berándu abarrían. (c). esapidea. Berandu, ordua pasa eta gero. Ik. abarrian. beranduan. (b). adberbioa. Ezorduan. Muy tarde, en hora intempestiva Atzo, beranduan, zarata batzuk entzun zien./ Orri beranduan ibiltzia gustatze jako. berándugi. (a). BERANDUTXO. Beranduegi. Demasiado tarde
berandúko. 1. beranduko, berandukúa. (b). izena. Tardío. Dícese sobre todo de aquellas frutas y hortalizas que dan el fruto tardíamente. Aurten beranduko kipulaik eztou sartu./ Patata-saill ori goizaokua ala berandukua da?/ Badakizu beranduko lanak zelakuak izaten dien.
2. beranduko, berandukúa. (d). Emakumea urtetan aurrera doala izandako haurra.
beranéante, beranéantia. (c). izena. BERANÍANTE. Veraneante, turista. Badatoz gure beraniantiak./ Sekula baiño beraneante geixao egon ei da Donostian. Duela hogeita hamar bat urte arte, "turista" hitza sartu eta inposatu zen arte, hitz hau erabiltzen zen.
beranéau. (b). du aditza. BERANÍAU. Veranear. Beraneatzen egon giñan lekuan, Zuazo de Cuartango ero. Eli.
beraska, beraskia. adjektiboa. (Antzuola) "Belaxka. Freskotasuna galdutako barazki edo belarraz, tortilla ondo egitekeaz edo pertsona sinple, umore gutxiko eta bromarik onartzen ez duenaz esaten da, adibidez. Tortilla beraska-beraska zeuan." (Lar. Antz)
beraskatu. Beraska bihurtu. Alako eskarola ederrak zeen, bi izotz in dittu eta dana beraskatuta geatu dia. (Lar. Antz)
berátu. (b). da-du aditza. Ablandar poniendo a remojo. Bakillaua ondo beratu biar izaten da, babak eta garbantzuak pe bai./ Liñu-sortak, gero ara potzura bota, an eztakitt zenbat denpora egongo zan, an beratu eitte zeben, euki. JJp.
bératzen euki. (b). Tener a remojo. bératzera bota. (b). Echar a remojo. Botaizu babak beratzera.
berátziurren, berátziurrena. (b). izena. Bederatziurrena. Pertsona bat hil ondorengo bederatzi egunetan egin ohi zen elizkizuna. Elizako beste motibo batzuengatik ere egin ohi zen. Joane-Olañeta zanan beratziurrenian da ama. Ik. óndra.
bérba, berbía. (a). izena. Hitza. Palabra. Berba asko baiña ganora gutxi.
(norbaiten) berbiak indarrik ez. esapidea. Norbaiten esana aintzakotzat hartu ez. Nik milla bider esan notsan, baiña itxuria nere berbiak eztauka inddarrik. berba baten. (c). du adberbioa. "Hitz batez, laburbilduz". "Berba baten: esan dozun guztia, guzurra.” (AAG Eibes) bérba eiñ. (a). du aditza. Hitz egin. Berba geixegi eitten dozu. berba zatar, berba zatarrak. (a). Ezizu esan berba zatarrik. berba zatarreko, berba zatarrekúa. (b). Hitz itsusiak esan zalea. Ezta persona txarra, baiña berba zatarrekua. berbán-berbán. (c). Esaten duen guztian. Berban-berban gizurra dauka. bérbaz. (b). De palabra. Berbaz ezin badabe alkar entendidu kartaz probau deixela./ Berbaz einddako tratuekin kontuz. berbázko, berbazkua. (c). izenlaguna. Oral, verbal. Berbazko tratuak pe balio dabe juiziuan.
berbía artu. (b). esapidea. Erronka edo halakoren bat egiten denean beste norbaitek kontuan hartu. Tomar en cuenta una promesa, un desafío, etc. Esan najuan eun kiloko arrixa jasotze nebala ta lagunak berbia artu josten da oiñ kontuak.
berbía emon. (b). esapidea. Dar la palabra, prometer. Joango nitzala esan notsen da bein berbia emon ezkero joan ein biakot.
Ik. ainddu. berbía eskatu. (b). Pedir la palabra.
berbía etorri. (c). Bere onera edo senera etorri. Buruan golpia artu zeban eta oindio etxako berbaik etorri. berbía jan. (b). esapidea. Agindutakoa bete ez. Incumplir la palabra. Ezixozue ezer sinistu, berbia jaten zalia da ta.
ondo berba egiña. (c). adjektiboa. Gozo hitz egiten duena, inor mindu gabe. Oso ondo berba egiña zuan zuen aittajuna.
berbábako, berbábakua. (d). adjektiboa. (Eibar) Emandako berba betetzen ez duena. Asieratik azkeneraiño berbabakua. (Etxba Eib)