Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
bakardáde
balde
bakardáde, bakardadía. (b). izena. BAKARDÁRE. Soledad. Gorabera aundixak izaittut aspaldixan da oiñ bakardadia komeni jat.
bákarrik. (a). adberbioa. Sólo, solamente. Ogixa bakarrik jaten dau./ Bakarrik zare, ala?
bákarti, bákartixa. (b). adjektiboa. Beti bakarrik ibiltzen dena.   Solitario, -a. Etzeukan lagunik; oso bakartixa zan. Zenbaitek Azen.: bakárti, bakártixa ere bai.
bakazíño, bakazíñuak. (a). izena. Vacaciones. Pluralean Ik. barkazíño, ópor.
báke, bakía. (a). izena. Paz. Bakia nai dabe danak. bake txarra. (c). Bakerik eza. Ezizu eruan umia mezetara, bake txarra emungotsu eta. bakeik ez izan. esapidea. Lasai ez egon. Pastela jan arte eneukan bakeik./ Aretxekin egoteke ezeukan ba bakeik eta etxoin iñ bier izen gontsan. bakia emon. (c). esapidea. Lata emateari utzi. Joan ari emendik, bakia emungok eta. bákiak eiñ. (b). esapidea. BAKEZKUAK EIÑ (C). Hacer las paces. Seme-alabak, aitta il jakuenian bakezkuak ein zittuen./ Ala umiak! bakiak eiñ etxera joan aurretik. bakian egon. (a). Baketsu egon. Bakian dagonai bakian laga (esaldi erabilia). bakían laga. (a). BAKE-BAKIAN LAGA (B). Dejar en paz. Lagaidazu bakian./ Lan orri lagaixozu bake-bakian.
bakeosua
© Gorka Ortega
bakeóso, bakeosúa. (c). Baketsua. Zelako bakeosuak dien zure umiak. Sin. baketsu.
bakeráko, bakerákua. (d). adjektiboa. Baketsua, bakezalea.   "Pacífico. Gizon bakerakua beti.
bakétsu. sentibéra, sentibería. (c). adjektiboa. Hunkibera.   Sensible, sentido, -a. Ezotsen aittajuna il zala esan nai, oso sentiberia zan da. Sentiberia eta sentidua antzerakoak dira, baina badirudi lehenak zentzu zabalagoa duela, eta bigarrena berriz erraz mintzen direnez esaten dela, umeez, batik bat. Ik. sentidu. 1. baketsu, baketsúa. (b). adjektiboa. Pacífico, -a. Oso persona baketsua zan zuen ama. Sin. bakeóso. 2. baketsu. (b). adberbioa. Pacíficamente. Oso baketsu egon die gaur mutikuak. Sin. bakeoso.
bakétu. (b). da aditza. Apaciguarse, calmarse. Baketu zien familixa arteko ikusi eziñok?
bakillau. Ik. bakáillau.
bako. Ik. baréko.
bakóitza. (a). izena. BAIKOTZA (ANTZ). Cada uno. Bakoitzai (edo bakoitzak) beria, jangoikuan legia. esaera.
bákuna, bákunia. (a). izena. Txertoa. Vacuna Ik. eldu.
bála, bália. (a). izena. Bala. bália báiño bixkórrao. (c). esapidea. Oso azkar. Balia baiño bixkorrao pasau dittuk korredoriak.
bálantza. 1. bálantza, bálantzia. (b). izena. Balanceo. Mozkortuta zeuan da egundoko balantzak eitte zittuan. bálantzaka. (b). adberbioa. Balanceándose. Ondoeza ein jakon da balantzaka etxeratu zan. 2. bálantza, bálantzia. (c). izena. Balanza (utensilio de pesar). Balantzian alde batian jartzen die pixuak eta bestian jenerua. Ik. errómana. balantza guztiak alde ez izan. (d). esapidea. Iritzi guztiak aldeko ez izan. Ta aitzen emon biarrian nago Mateo Mujika beasaindarra danez, Bergaran balantza guztiak ez dituala alde. (SM Ezten)
bálda, baldía. (b). izena. Balda, estante. Liburuendako baldia jarri biot saloian. Ik. apála, arasa.
baldár. 1. baldar, baldárra. (a). adjektiboa. Traketsa.   Torpe. Oso ibillera baldarra dauka orrek./ Ondo baldarra aiz pelotan. Ibiltzen edo lanean, batik bat. Ik. moldékaitz, trákets, aldrebes. 2. baldar, baldárra. (d). izena. Ikazkinek txondorlekua garbitzeko erabiltzen zuten ohol handia. Baldarra ol aundi bat aurrea tira eitteko. Ori txendorra garbitzeko... geatzen dien ondarrak batzeko; pare bat mutillek eldu ta beste batek sakatuta, ori txendor ori garbitzeko. Mateo.
baldarkeríxa, baldarkerixía. (b). Torpeza.
baldártu. (b). da aditza. Volverse torpe. Sasoi baten lijer askua zan baiña oiñ majo baldartuta dago.
baldáu. (c). du aditza. Leher egin, mugitu ezinda geratu edo laga, nekeagatik edo jipoiagatik.   Baldar. Atzo baldauta aillegau nitzan etxera basotik./ Etxera joan giñanian, ai ama!, urrengo egunian baldauta. Zelako ostikarak eta zertzuk artu giñuzen guk. Eneee! Cel. Baldauta LAGA edo EGON batik bat.