Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
ankásartze
antomoill
ankásartze, ankásartzia. (a). izena. Metedura de pata. Egundoko ankasartzia euki najuan ire amakin.
ankásendo, ankásendua. (c). adjektiboa. Hanka lodiak dituena. Sin. zankósendo.
ankátrapu, ankátrapuak. (d). izena. Antzina oinak biltzeko erabiltzen ziren oihalak, galtzerdirik ez zenean. Sin. txapiño.
ankáurkilla, ankáurkillia. (d). izena. Bi izterrak bat egiten duten lekua. Ankaurkilla altua jaukak orrek. Don. Ik. úrkilla.
ankáutsik. (b). adberbioa. Oinutsik.   Descalzo. Sin. oingórri útsetan, óiñutsik, órtosik.
ankázabal, ankázabala. (b). adjektiboa. Hankak oso zabal botatzen dituena.   El/la que camina con los pies muy abiertos. Jesus Aranzabal, lepoluze ankazabal esan ohi genuen txikitan. Jesus Aranzabal, «Irukutxo», Angiozarko karrerista, gure idoloa zen.
ankazaiñ, ankazaiñak. (d). izena. (Eibar) "Tendones de los pies. Ankazaiñak tripakixeri on eitten detse.
ankázgora. (a). adberbioa. Patas arriba. Labandu ta ankazgora jausi nitzan./ Etxe guztia ankaz gora daukau. Ánkaz góra, bi hitz bezala ere esaten da batzuetan. Ik. azpikuaz gora.
hankazpixa
© Jaione Isazelaia
ankázpi, ankazpixa. (a). izena. Hankaren azpia.   La planta del pie. Ankazpixa urratu jatan Urbixako bidian. Sin. ánkape. Ant. ankágaiñ.
ankazulo, ankazulúa. (b). izena. Elurretan edo lur bigunetan egindako hanka marka. Beixak egundoko ankazuluak egin dittue ortuan./ Basurdian ankazuluak agiri zien edurretan.
ankázur, ankazúrra. (c). izena. Hanka-hezurra.   Espinilla, tibia. Ankazurra apurtu dau fubolian./ Ankazurreko ederra artu neban pedalakin.
ankiñ, ankiña. (d). izena. Bergarako tela urdina.   Mahón, "Azul de Bergara". Emen Bergaran eitten zan telia zan urdiña, lanerako urdiña, ari Bergaran esate jakon urdiña, baiña Durango aldian “ankiña” esaten dotse, ankiña. Eztot beste iñun entzun. Josu. Sin. máun.
anpólai. ANPOLARI. 1. anpólai, anpólaixa. (b). izena. Gerezi mota eder bat, estimatuena agian.   Cereza ampollar. Gure etxaburuko keixia, anpolaixa. Anpolai gorrixa, zurixa eta beltza bereizten dira. 2. anpólai, anpólaixa. (d). adjektiboa. Neska ederrez esan izan da anpolaixan modukuak direla eta horrelakoak. Neska anpolarixa dago zuen alabia. (Etxba. Eib.). 3. anpólai, anpólaixa. (d). izena. Antzina okaran arbola basatiei, basokanei, esaten zitzaien. Ik. okán txímillo.
ánpor. 1. ánpor, anpórra. (d). izena. ENPOR. Enbor takarra: ateratako arbola ipurdia, arapoz jositako enborra, eta halakoak.   Cepa de árbol arrancado de raíz, tronco deforme, etc. Mutikotako gure dibersiñua izaten zuan basuan zeren anporrei buelta emon da barrankuan bera botatzia./ Pago-burua, por ejenplo, enporra esate ako. Sustarrak pe enporrak die. “Ekarrik ortik enporra”, esate zan beian sua eitten zanian. Baztarrian ipintzeko sua zaintzen zebenak. Mart. Hitz ia galdua. Ik. arbóla-ipurdi, pago-búru. 2. ánpor, anpórra. (d). adjektiboa. Pertsona gizen eta baldarrari esan ohi zaio.   Dícese de la persona gorda y torpe. Aspaldixan ikusi barik neukan Pedro, eta aura dago anporra, aura. 3. ánpor, anpórra. (d). izena. (Eibar) Gezur handia. Anporra zuk oiñ esan dozuna. (AAG Eibes).
anpórtu. (d). da aditza. Sorgortu, gogortu.   Agarrotarse, volverse torpe. Aspaldixan jan eta lo besterik eztot eitten da ziero anportuta nago.
ansuategi bedar. Ik. zorakari.
antiaju. Ik. antíoju.
antiguál. 1. antiguál, antiguála. (c). adjektiboa. ANTIGUALEKÚA. (C). Antzinako erakoa. Modatik eta erabileratik aspaldi pasatua.   Anticuado, -a. Oinddio be sotaniakin dabill ori? Ori da pertsonia antiguala./ Oiñddio ik antigualeko mentalidadia daukak./ Andra-gizon koittau arek pe ondo antigualekuak die. 2. antigual, antiguála. (c). adjektiboa. Antzinakoa.   Antiguo, -a. Gauza antigualak saltzeittue denda orretan./ Erretratu antigualak ikustia gustatze jakuela ta. Eli./ Antigualeko gauzak gustatze jako./ Antigualeko moduan dauke sukaldia./ Galdara orrek antigualekuak die. Ik. aintxiñáko.
antíoju, antíojuak. (a). izena. ANTÍAJU. Betaurrekoak.   Gafas. Antiojuak apurtu doste mutikuak. Ik. antíparra.
antíparra, antíparrak. (c). izena. Betaurrekoak. Botilla-ipurdixan lakotxe antiparrekin ibiltzen zuan. Erdi-brometan bezala esaten da hitza, oso serioa ez balitz bezala. Ik. antíoju.