Hiztegia
zórtzi. (a). zenbatzailea. Ocho.
gáur zórtzi. (c). Dentro de o hace una semana. Gaur zortzi da partidua./ Gaur zortzi izan zan konziertua.
Baita atzo zortzi, biar zortzi, astelenian zortzi... Ik. gaur ámabost. mekáuben zórtzi!. (b). interjekzioa. MEKÁUEN ZÓRTZI. Birao motela, mekauen zotze-n ihesbide umoretsua. zortzíxan-zortzíxan. (c). adberbioa. Cada ocho dias, cada semana (en un día determinado). Zortzixan-zortzixan pasatzen da butanerua. Ik. astían-astían.
zóru. 1. zoru, zorúa. (d). izena. Etxe barruko azpia. Suelo de casa. Sarrittan esaten juau sukalde inguruan da: “ Donatok dionez, beheko plantakoari esaten zaio, goikoetakoei SUELO. 2. zoru, zorúa. (d). izena. Suela de zapato. Zapaten zorua ero suelia. Zapata-zoruak. “Zoruerdixak eittera eruan bia jittuau” arreglua baldin badoia. Don.
zoru-érdi, zoru-erdíxa. (d). izena. Media suela.
zotárro, zotarrúa. (d). izena. Goldaren ildoa. Surco del arado. Uberan Uberan goldazulo esan ohi da. Donatok zotarro dio, eta zotaska esaten dela Elosu aldean. Nire amak goldazoi deitzen dio. Golda-arrasto ere entzun izan da. Bost sinonimo gauza baterako. Etxe batzuetan, porrua sartzeko aitzurrez egiten den ildoari esaten zaio zotarro.
zótz. 1. zotz, zótza. (b). izena. Makila zati txikiak, sua pizteko eta balio dutenak. Palitos que valen para encender el fuego, por ej. Ekarrizu zotz batzuk sua pizteko.
Zenbaitek «palillo» esateko ere badarabil, baina honetarako pálillo esaten da normalean. Errementarixan etxian zotza burduntzi. esaera. Ofizio batekoak bere ofizioko abilezia edo erreminta etxean falta. zotza baiño iarraua izen. esapidea. Oso iharra izan. (Lar Antz). 2. zótz eiñ. (c). aditza. Zozketa egin. Echar a suertes. Leno kostunbre aundixa zuan ba ola junta bat ero zanian da, zeiñi ze urtengo jaon ero, aginpide ero, zera, ba, zotzak eiñ aundixauak eta txikixauak eta lelengotik esanda aundixa urtetze jakonai au ta bestiai bestia, ba, zotz eittia. Klem.
3. zotz. Ik. mekauben zotz.
zótzar, zótzarra. (d). izena. Zotz-arra. Errekan zotz baten barruan egoten den arra, peskariak amorrainetarako karnatatzat erabili ohi dutena. Gusano que se encuentra en el rio en el interior de un palito, y que se usa como cebo para truchas. Txitxariakin ezpadabe pikatzen zotzarrakin probau.
zotzéko sárdao, zotzéko sárdaua. (c). izena. Barrikako zotzetik ateratako sagardoa. Sidra que se sirve directamente de la barrica. Botillakua baiño naixao juat zotzeko sardaua. Zuloa estaltzeko erabiltzen den zotzagatik hala deitua.
zozo-bidigárro, zozo-bidigárruak. (c). izena. Zozoak eta bidigarroak, ehiztariek ugarien harrapatzen dituzten txoriak. Horrela aipatzen dira sarri. Dícese de tordos y malvices, piezas más comunes de los cazadores. Zozo-bidigarrotara goiaz biar goizian.
Singularrean ere esan ohi da. Zozo-bidigarrua ugari dago.
zozo-zúri, zozo-zuríxa. (d). izena. Mirlo blanco. Mutikotan gure sagastian zozo-zuri bat ibili zen. Gure aita oso hunkiturik egon zen, sekula ikusi gabe zuen eta. Diotenez, miloitik bat edo irteten da zuria zozoen artean.
zúaitz, zuáitza. (d). ZU-ARITZ (IZAG ANTZ), ZURAITZ. quercus robur. Gorakoa moztu gabeko haritza. Roble bravío, sin desmochar. Baiña guk zuaitza beste bati esaten jau, aritz luziai. Aitz motza ta aitz luzia izeten die. Don./ Alerzia bere sasoian botatzen bada, zuaitzan moruan ero akazian moduan geatzen dok. Sebas.
ZU-ARITZ (Izag Antz). Z Ik. zúaizti.
zúaizti, zúaiztixa. (d). izena. Haritz luzeak, moztu gabeak, dauden basoa. Bosque de robles bravíos. Gure sobarrenian zan zuaiztixa. Ik. arbólai, zúaitz.
zuátz, zuátza. (c). izena. zubatz. Meta. Belarrez, garoz nahiz egurrez egindakoa. META da zabalduagoa, baina ZUBATZ, ZUATZ, ZUBETZ edota ZUGATZ entzun daiteke, batik bat Bergara ekialdeko auzoetan: Aritzeta, Elosu, etab. Ik. bedar-zúbatz, méta.
zúbi, zubíxa. (a). izena. Puente.
Zer da atia zabaldu eta ezin pasau, eta zerrau eta pasau? : zubixa. esaera. (Izag Oñ). Zubiaren igarkizuna.