Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
zibilizazíño
zigárro-mútxikiñ
zibilizazíño, zibilizaziñúa. (d). izena. Civilización, sobre todo en el sentido de educación. Urte bigarrengo barrixa (umea), aura azten zanian beste bat barrixa, urrenguan beste bat barrixa. Olaxe mundua. Zibilizaziñoik pez bia danik eta. Mertz. (AA BergEus. 333. o.). / Zibilizaziño gutxiko jentia jaok gure auzuan.
zibítta, zibittía. (c). izena. ZIPITTA. Zigorra; makila mehe, ximel eta bihurkorra, jotzeko balio duena. Don.k dio punta mehea duen zigorrari deitzen zaiola zibitta.   Palo delgado y flexible que sirve para azotar. Mutikuak! Etortzen banok orra zibitta bat artuta.../ Aintxiñan maistruak zibittia eruan eraitte zotsen umiei, gero erak joteko./ Zigorrak puntia meia baldin badauka, orduan zipittia esate akok ari. Don. Zumezkoa edo urritzezkoa izan ohi da. Ik. zígor.
zíburu. 1. zíburu, zíburua. (a). izena. Columpio. Aitta, guazen ziburuan ibiltzera. Kolunpixo esaten hasita dago gaurko haur eta guraso asko. Sin. txintxaun. 2. zíburu, zíburua. (d). "Especie de puente de madera para pasar la alambrada del seto." (Izag Oñ).
zídar, zidárra. (a). izena. Plata.
zidar-ari, zidar-arixa. (Eibar) "Hilo de plata para el perleado.   Damaskinatuan, urredunak perliaurako prestatzen eban zidarrezko harixa." (SB Eibetno).
zidarbistu. Zidar bainua eman.   Platear un metal. Ik. zidarbitsézko.
zidarbitsézko, zidarbitsezkúa. (d). izenlaguna. Zidar bainua duena.   Plateado. Ik. urrebitsézko.
zidar-bizi, zidar-bizixa. izena. (Eibar) Mercurio. (Etxba Eib).
zidarrézko, zidarrezkúa. (a). izenlaguna. De plata.
zidartu. (Eibar) Platear.
zidor zumáka, zidor zumakía. (d). izena. . Zuma edo sahats klaseren bat dela uste dugu. (?). Ik. zígor, zumáka.
zielorraso. Ik. suelórraso.
ziénto, zientúa. (b). izena. Ehuneko multzoa. Hala kontatzen dira landatzeko landareak.   Ciento. Porru-zientua berrogei duruan dabill./ Amar ziento sartuittugu. Ik. euneko.
ziéntoka. (b). zenbatzailea. A cientos, a montones. Txanpiñoiak zientoka dare gure etxe aurrian.
ziernar, ziernarra. izena. (Leintz) Laharra, masusta ematen duen landarea. Sin. lar.
ziéro. (a). adberbioa. Zeharo, erabat. Del todo, completamente. Eztotsau pagauko obria ziero akabau arte. Zi-e-ro edo zie-ro (diptongoaz), bietara. Ik. zíetz. zierokúa éindda egon. 1. zierokua eindda egon. (c). esapidea. Guztiz zoratuta egon. Amandrioi zierokua eindda dauke. 2. zierokúa eindda egon. (c). esapidea. Guztiz mozkortuta egon. Atzo zierokua eindda jeuan Patxiko. 3. zierokua eindda egon. (c). esapidea. Guztiz gaixotuta egon. Zierokua eindda gero asi zien medikutan. zierokúa izan ez. (b). esapidea. Bete-betea izan ez, normala izan ez. Subnormala izan ez arren guztiz normala ere ez izan. Orrek badauke anai bat zierokua eztana. Erdi-zoroez ere entzuten da. Ik. bete-betia ez izan.
zierrákarrera, zierrákarreria. (b). izena. ZIERRAKARRERAS, -A. Cierra carreras, coche escoba. Zierrakarreria pasatzen danian akabatzen da karreria. Sin. éskoba.
zíetz. (d). adberbioa. Zehatz, zeharo, arras.   Del todo. Bedarra zietz galdu da botikiakin./ Lanak zietz eitteittu. Hitz ia galdua Bergara aldean, baina ez ostera Leintzen. Gure amak problemak ditu hitzarekin esaldiak egiteko, oso entzuna duela badio ere. Elgeta aldekoa ote den dio. Ik. ziéro. zitz da mitz. adberbioa. (Eibar) ZITZ DA BITZ. Zehatz-mehatz. Maskuelok ezetz. Eukazen aginduak zitz da mitz kunplidu biar zitxuala. (SM Ezten)./ Noian kontatzera zitz ta bitz. (SM Zirik).
ziezto. (Antzuola) "Guztiz, erabat. Badirudi jan edo jate kontuekin erabiltzen dela. Katuak jan danak ziezto jan dittu." (Lar Antz). Ik. zéto-zéto.
zígarro, zígarrua. (a). izena. ZÍARRO. Cigarrillo.