Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
ziarbide
ziéntoka
ziarbide, ziarbidia. (c). izena. (Oñati) "Camino que sube en zig-zag" (Izag Oñ).
ziár-étzinka. (d). adberbioa. Zehar-etzanka.   Apoyado Ziarretzinka orri; ola baztarren baten kontra, arbolian kontra baldin badago: “ziarretzinka jarritta euzki-epela artzen majo dago ori”. Don. ziár-étzinka jarri. Apoiatu.
zíarka. 1. ziarka. (c). adberbioa. Zeharka, zeharretara.   De lado, de través, ladeando, en zig-zag. Ziarka-ziarka eruan giñuan kutxia tatarras./ Zuzenian jatxi biarrian ziarka jetxi giñuan aldapia. Sin. trábesetara, zíarretara. 2. ziarka. (b). adberbioa. Zeharka, ez modu zuzenean. Irudizkoetan, batik bat. Eztau garbi esan baiña ziarka bai./ Kontuz orrekin ziarka begiratzen dau ta.
ziárrari, ziárrarixa. (d). izena. Zeharraria, oihalaren bilbea osatzen duten zeharkako hariak.   Trama. Au zan subilla eta atzetik zetozen beste olako subill aundi batetik arixak, eta gaiñera emen ziarrarixak sartu. Josu. Zeharraria anezkak eramaten zuen alde batetik bestera, zutarien artetik. Ik. zutari.
zíarretara. (b). adberbioa. Zeharretara, zeharka, trabesetara.   De lado, de través, ladeando, en zigzag. Lenengo jo zuzen gora ta gero ziarretara./ Zuzenian igo biarrian ziarretara jo ezkero gutxiao kantsatzen da. Oinez goazenean eta aldapa handia denean ziarretara igotzea komeni izaten da. Sin. trábesetara, ziarka. Ik. zuzenían joan, zuzen.
ziarro. Ik. zígarro.
zibilízau. 1. zibilizau. (c). da-du aditza. Civilizar(se). Ze eingok pa zibilizau bareko jente onekin. 2. zibilizau, zibilizáua. (c). adjektiboa. Civilizado, -a. Ori etxok eitten persona zibilizauak.
zibilizazíño, zibilizaziñúa. (d). izena. Civilización, sobre todo en el sentido de educación. Urte bigarrengo barrixa (umea), aura azten zanian beste bat barrixa, urrenguan beste bat barrixa. Olaxe mundua. Zibilizaziñoik pez bia danik eta. Mertz. (AA BergEus. 333. o.). / Zibilizaziño gutxiko jentia jaok gure auzuan.
zibítta, zibittía. (c). izena. ZIPITTA. Zigorra; makila mehe, ximel eta bihurkorra, jotzeko balio duena. Don.k dio punta mehea duen zigorrari deitzen zaiola zibitta.   Palo delgado y flexible que sirve para azotar. Mutikuak! Etortzen banok orra zibitta bat artuta.../ Aintxiñan maistruak zibittia eruan eraitte zotsen umiei, gero erak joteko./ Zigorrak puntia meia baldin badauka, orduan zipittia esate akok ari. Don. Zumezkoa edo urritzezkoa izan ohi da. Ik. zígor.
zíburu. 1. zíburu, zíburua. (a). izena. Columpio. Aitta, guazen ziburuan ibiltzera. Kolunpixo esaten hasita dago gaurko haur eta guraso asko. Sin. txintxaun. 2. zíburu, zíburua. (d). "Especie de puente de madera para pasar la alambrada del seto." (Izag Oñ).
zídar, zidárra. (a). izena. Plata.
zidar-ari, zidar-arixa. (Eibar) "Hilo de plata para el perleado.   Damaskinatuan, urredunak perliaurako prestatzen eban zidarrezko harixa." (SB Eibetno).
zidarbistu. Zidar bainua eman.   Platear un metal. Ik. zidarbitsézko.
zidarbitsézko, zidarbitsezkúa. (d). izenlaguna. Zidar bainua duena.   Plateado. Ik. urrebitsézko.
zidar-bizi, zidar-bizixa. izena. (Eibar) Mercurio. (Etxba Eib).
zidarrézko, zidarrezkúa. (a). izenlaguna. De plata.
zidartu. (Eibar) Platear.
zidor zumáka, zidor zumakía. (d). izena. . Zuma edo sahats klaseren bat dela uste dugu. (?). Ik. zígor, zumáka.
zielorraso. Ik. suelórraso.
ziénto, zientúa. (b). izena. Ehuneko multzoa. Hala kontatzen dira landatzeko landareak.   Ciento. Porru-zientua berrogei duruan dabill./ Amar ziento sartuittugu. Ik. euneko.