Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
zein dda. (d). juntagailua. Konparazio juntagailuaren indargarria, oso adinekoek bakarrik darabiltena. Como si... Diarra batetik bestera, segimena, zein dda sokian moduan, kilometruen moduan. Hil./ Otx ein basuai, zein da etxia balitz letz, da arek euparia ein dda kontestau daben moduan kontestau. Hil./ Zein dda... eztakit ze balitza bezelaxe. Klem.
zéintzuk. (a). izenordaina. Galdetzailea. Quienes, cuales. Zeintzuk datoz afaltzera? Ik. zéiñ.
zéiñ. 1. zeiñ. (a). izenordaina. Nor.   Quién. Zeiñ etorri da? Sin. nor. zein baiño zeiñ. (c). esapidea. Cada cual más. Bi neskakin zebillen, zein baiño zeiñ polittaua./ Zein baiño zeiñ astuauak die bi anaiak. ZEI 2. zeiñ. (a). izenordaina. Cual, qué. Zeiñ lekutan bizi za? Galdera pluraletan ere bai: Zein nai dittuzu, gorrixak ala beltzak? Don. Testuinguru honetan zeintzuk ere bai.
zéken, zekéna. (d). adjektiboa. Zikoitza.   Tacaño, -a. Zaharrek bakarrik erabilia. Ant. Zekena, mekena, begixan txeldorra, siku, ximur.
zekor, zekorra. izena. (Leintz) Idiskoa. Sin. íxko.
zéla. (a). adberbioa. Nola.   Cómo. Ik. nola. zela leiken. (c). esapidea. Harridurazko esapidea. Zela leiken ain txorimalua izatia!
zéla-aláko. 1. zéla-aláko, zéla-alakúa. Modu batekoa edo bestekoa. Ointxe kotxia erosi biarrian gare zela-alakua. Sin. nola-alako. Sin. zéozelako, zelabaitteko. 2. zéla-aláko, zéla-alakúa. (b). izenlaguna. De dudosa calidad o condición. Etzeuan peskaurik eta azkenian zela-alako antxoa batzuk ekarrittut./ Txakurra badaukau baiña zela-alakua. Sin. nola-alako. Sin. zéozelako, zelabaitteko.
zelábaitt. 1. zelábaitt. (b). adberbioa. Nolabait.   De una manera o de otra. Eztakitt zela, baiña zelabaitt urtengou aurrera./ Ezin dozu zelabaitt jirau afaittako ogixa? Sin. nolabaitt (gutxi erabilia). Sin. zela ero ala, zeozela. 2. zelábaitt. (c). adberbioa. Nola edo hala, ez oso ondo.   Así así, no muy bien. Arek pe euskeraz zelabaitt daki./ Etxeko lanak zelabaitt eindda eruaittu eskolara. Sin. zela ero ala, zeozela.
zelabaittéko. 1. zelabaitteko, zelabaittekúa. (c). izenlaguna. Nolabaitekoa, edozein modutakoa. Nai dozuena eiñ, baiña bazkaltzeko ekarri zelabaitteko ogixa./ Txamarria jantzizu, negukua ero zelabaittekua. Sin. zéozelako, zéla-aláko. 2. zelabaitteko, zelabaittekúa. (c). izenlaguna. Ez oso ona.   De dudosa calidad. Azkenian ikusi giñuan teatrua, baiña zelabaittekua. Sin. zéozelako, zéla-aláko.
zéla ero ála. 1. zela ero ala. (b). adberbioa. ZELA-ALA. De alguna forma. Zela ero ala moldauko ga./ Eik zela-ala ta laga. Don. Sin. zelábaitt, zeozela. 2. zela ero ala. (b). adberbioa. Ez oso ondo.   De deficiente manera. Aspaldixan zuen anaia zela ero ala dabill. Sin. zelábaitt, zeozela.
zelái, zeláixa. (a). izena. Prado. Izagirrek "prado donde se siega la hierba" definitzen du, esparru eta larre hitzetatik bereizteko ziurrenik. Ik. espárru, Josépetako Zelái. zelai laga. (b). aditza. Aurten patatia sartu dou baiña datorren urtian zelai lagako dou. Aurten patatia sartu dou baiña datorren urtian zelai lagako dou.
zelai-perretxiko, zelai-perretxikua. izena. (Eibar) camarophillus pratensis. Higróforo de los prados.
zeláko. 1. zelako, zelakúa. (a). Nolakoa. Galdetzailea. Zelakua da zure etxia?/ Zelako erregalua nai dozu? 2. zeláko. (a). graduatzailea. Zein.   Cuán, qué. Zelako luzia dan bide au./ Zelako etxe ederra daukazun./ Zelako urrin dagon Aixkorriko puntia. Aditzak -n amaieran.
Zelako lapiko, alako tapa. esaera. Bakoitzari, dagokiona. Baekian berak nola berba egin. Zelako lapiko, alako tapa. (SM Zirik).
zelámiñetan. (d). (Osintxu) Txandorrika. Ik. txándorrika.
zelbe. Ik. xélba, -e.
zélebre, zélebria. (b). adjektiboa. Barre eragiten duen pertsona, barregarria.   Gracioso, -a, ocurrente. Zuen tio puxkat erandakuan oso zelebria zan. Ik. xélebre.
zelebrekeríxa. 1. zelebrekeríxa, zelebrekerixía. (b). izena. Gauza barregarria.   Acción o dicho gracioso. Makiña bat zelebrekerixa einddakuak die Kikio, Txikixa ta konpañia. 2. zelebrekerixa, zelebrekerixía. (c). izena. XELEBREKERIXA. Xelebrekeria, xelebrearen ekintza, fundamentu gabeko gauza, tontakeria. Bueno i, ezidak esan zelebrekerixaik. “ XELEBREKERIXA gutxi entzuten da. Ik. xélebre.
zélula, zélulia. (d). izena. "Cédula personal. Documento que hace unos lustros se obtenía anualmente mediante el pago de un impuesto y servía para acreditar la personalidad.  " (M. Moliner). Gero zelulia, etxian, personako zelulia. Pezetia ero errial bi izete i zan bestiena, ta etxeko buruana iru pezeta ero pezeta bi ero, ta aura aguazillak urtian, setienbrian ero, etxez etxe zelulioi partidu ta auraxe kobrau. Hil.