Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txúkun
txutxu
txúkun. 1. txukun, txukúna. (b). adjektiboa. Limpio, arreglado. Eztaukazu oso txukuna kuartua. 2. txukun. (b). adberbioa. Limpio, arreglado. Txukun-txukun dago dana. Alderantzizko zentzuko esaldietan sarri: Bestiei esan biarra jaukan, txukuna don beroi.
txukundáde, txukundadadía. (c). izena. Txukuntasuna. Etxera sartu nitzan eta, jesus maria ta jose!, aura zan txukundadia! . Sin. txukuntásun.
txukúndu. (b). da-du aditza. Garbitu, ondo jarri.   Asear(se), arreglar. Azkenian txukundu dabe Poligono aldia./ Txukundu zaitte puxkat kalera urten aurretik.
txukuntásun, txukuntasúna. (b). izena. Pulcritud. Sin. txukundáde.
txuléau. (a). da-du aditza. TXULÍAU. Harrokerian ibili.   Chulearse, exhibirse. Patinete barrixakin kalian txuleatzia gustatze jako. TXULIAU ere bai adinekoek.
txuleríxa, txulerixía. (b). izena. Chulería. Txulerixia asko eta ezetarako ganora gutxi dauke polizia barrixak.
txúleta, txúletia. (a). izena. Chuleta. "Ortuko txuletak" esaten zaie albardatutako zarba-kirtenei. txuléta-zíntta, txuléta-zinttía. (c). izena. Cinta de chuletas.
txuléta-zíntta, txuléta-zinttía. (c). izena. Cinta de chuletas.
txuliau. Ik. txuléau.
txunda-txunda. izena. (haur hizkera.) Musika (haur). Zer, entzungou txunda-txunda?
txúntxun, txuntxúna. (c). izena. Danbolin-txistuaren soinua, eta baita musika tresna hauen konjuntoa.   La música de chistu y tamboril, y también conjunto de dichos instrumentos. Txuntxuna, danbolin-txistuan soiñua. —Eta zela esaten zan? Txuntxunian dantza ein ddou. Klem./ Batek txuntxuna jo eta bestiak dantzan eiñ. Ik. danbólin-txístu.
txupáperras, txupáperrasa. (d). izena. Esku-zerra arkuduna.
txurikote, txurikotia. izena. Hatxisak edo belarrak (marihuanak) eragindako ondoeza. Zuri-zuri eginda, oso gaizki sentitzen da sufritzen duena. "Blanco". Bedar geixegi bota zotsen tartiai eta gero danak kriston txurikotiakin Mondrauera zentrora./ Txurikotiak emon zotsan eta botaka asi zan. TXURIKOTIAK EMON. Semeari entzuna duela gutxi. Noiz edo noiz jaiotzen dira egoki sortutako berba berriak, eta poz ematen du.
txurínga. 1. txuringa, txuringía. (d). izena. "El interior que asoma a veces en el parto." (Izag Oñ). Txuringia? matriza ero etxakixat pa; zer gorri bat, bulto bat urtetze jotsen da, txuringia zuan aura ta; etxakixat pa matriza zan aura ero. Umiak itteko zerela sarrixaotan, aldapa samarrian egon ezkero, aldapiak asko ereitte jotsek. Klem. TXURINGIAK URTEN ia beti. Eibarren, BOLIA BOTA. Ik. natúra. txuringiak urten biarrian egon. esapidea. Txizagureak lehertu beharrean egon. Geratu adi, txuringiak urten biarrian najaok eta. 2. txuringa, txuringia. izena. (Eibar) Almorranas, hemorroides. Ein bihar izan zittuan indarregaz, txuringiak urten zetsan. (AAG Eibes).
txurrumillo. Ik. zurrúmillo.
txurrunpio. (c). (eufemismoa.) Zurruta, edatea. (Umorezkoa). Ari majo gustatzen jako txurrunpio.
txurrut. Ik. zúrrut.
txurten, txurtena. izena. TXORTEN. "Fruitua abarrera lotzen duen kirtentxoa. Gure aittajunak aokaran jate zeban sagar erria, txorten da guzti." (Lar Antz). Sin. mútxikiñ.
txutau. (a). aditza. Chutar. Txutau zeban eta gol.
txúte, txútia. (b). izena. Baloiari, adibidez, emandako ostikada.   Chut. Ezetz geratu nere txutia.