Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txintxarri
txirbi
txintxarri. Ik. íntxarri.
txintxau. (a). aditza. (haur hizkera.) Zirikatu. Enara beti neri txintxatzen ibiltzen da. Berri samarra dirudi.
txintxaun, txintxauna. (Eibar) Columpio. Sin. zíburu, zínbilu-zánbulu.
txíntxe. 1. txíntxe, txíntxia. (c). izena. Zomorro txikia.   Chinche. Sin. tximutz. 2. txíntxe, txíntxia. (c). adjektiboa. Norbait gauzak epaitzen oso zorrotza denean, txintxe samarra dela esan ohi da.
txintxílikaixo, txintxílikaixua. (b). izena. (Oñati) "Cosa que está pendiente como la araña de la iglesia." (Izag Oñ).
txíntxiliz. (b). adberbioa. Zintzilik.   Colgando. Azur aundi bat zaroian lepotik txintxiliz. Sin. txíntxilizka. Ik. eségi.
txíntxilizka. (b). adberbioa. TXINTXILIZ, DINDILISKA (LEIN.). Zintzilik. Trolebusetik txintxilizka joaten da jentia. Sin. txíntxiliz. Ik. pitxí lora.
txintxin bedar.
txintxin bedar. Ik. pitxí lora.
txintxóe, -i. 1. txintxóe, -i, txintxóia. (a). izena. Chichón. Ik. aundíttu. 2. txintxóe, -i, txintxóia. (a). izena. Karta-jokoa. El chinchón. Txintxoian jokatzen dou Gabonetan.
txíntxor, txintxórra. (d). izena. Orzuelo. Sin. txíldor.
txintxur. Ik. anezka-ziri, ipurtxíntxur.
txíntxurriska. (d). TXINDURRIKA, TXINTXURRUSKA, TXINTXURRISKA, TXANDORRIKA. 1. txintxurriska. adberbioa. TXINDURRIKA, TXINTXURRUSKA, TXINTXURRISKA, TXANDORRIKA. Hanka bakarka harri bati kuadroz kuadro bultza egitean datzan antzinako neska jolasa. Ik. txándorrika. 2. txintxurriska. (d). adberbioa. A la pata coja. Karreria eingotsut txintxurriska. Aldaera guztiak esaten zaio jolasari. Ostera, hanka bakarka ibiltze soilari txintxurriska, normalean. Ia galdua. Orain, anka baten gaiñian, edo "a la pata coja" esaten da.
txío. 1. txío, txíua. (b). izena. (Ubera) Enara.   Golondrina. Urtero txiuak apixia eitten dabe gure ataixan. Esaera da txioak amabirjinari begiko zamarra atera ziola eta horregatik ez direla hil behar. Beste modu askotara ere esaten zaio txori honi: azpizuri, golondrina, kulentriña. Ik. beltxijóe. 2. txío, txíua. (d). izena. philloscopus collybita. Mosquitero. Txori txikia. Sin. kakátxiñ. 3. txío, txíua. (c). izena. Piada, acción de piar. Txiten txiuak eztoste lotan laga./ Txio ta txio dabitz apixako txorikumak. TXÍOKA. Piando. Txitak txioka baten ziarduen amaandik galduta. Sin. pío. 4. txio-txio. (a). izena. (haur hizkera.) Txoria, haur hizkeran. Sin. pipi.
txipili-txapala. (c). onomatopeia. (Oñati) "Andar en el agua. Plisti plasta ibilli." (Izag Oñ). Sin. plisti-plásta.
txipilipeta, txipilipetia. izena. PITXILIPETA. Tximeleta. Pitxilipeta orixa, iru egungarrengo eurixa. (Izag Oñ). Sin. mitxeléta, tximeléta.
txipiróe, -i. 1. txipiróe, -i, txipiróia. (a). izena. Chipirón. Sin. txibixa. txipiroia garbittu. (lagunartekoa.) Masturbatu (emakumea). An ibili nintzonan atsaldian txipiroi garbitzen, premiñia be bai gero e! (TSE Berb). 2. txipiroe, -i, txipiroia. izena. coprinus comatus. Barbuda (perretxikua). (SB Eibetno).
txipítta, txipittía. (d). izena. Larruzko tira mehea.   Tira de cuero. Idaur orri txipittia igual apurtu eitte jakon; biurrian betik joten dabela, apurtu. Orri txipittia esate jakon. Don. Batzuetan badirudi ttipitta ahoskatzen duela. Ik. narrutxipítta.
txipríztin. 1. txipríztiñ, txipríztiña(k). izena. ZIPRÍZTIN. Salpicadura. Prakak txipriztiñez beteta daukazu. Pluralean, batik bat. ZIPRÍZTIN, -ak ere entzun daiteke, nahiz eta gutxiago. 2. txipríztiñ, txipríztiña. (c). adjektiboa. Geldi egon ezin dena, zazpikia, ipurterrea.   Persona que no puede parar, inquieta, nerviosa. Eztost bakian laga neskatilla txipriztiñ onek. 3. txipriztiñ, txipriztiña. adjektiboa. "Pertsona edo gauza txikia. Orrek die mandarina txipriztiñak ekarrittuzuna." (Lar Antz). 4. txipriztiñ, txipriztiña. adjektiboa. "Kuttunari maitekiro deitzeko modua." (Lar Antz)
txipriztínddu. (b). da-du aditza. ZIPRIZTINDDU. Zipriztinez bete. Ixo dau mai geiñera, jo ankiakin, inguruko danak txipriztinddu. Ben.