Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txáto, -a
txépetx
txáto, -a, txátua, -ia. (a). adjektiboa. Chato, -a. Ik. súr-motz.
txátxala, txátxalia. (c). adjektiboa. TXATXAL. Txotxoloa (emakumea). Zetan abill or, txatxalioi alakuoi./ Neska ori txatxal samarra da.
txatxalkeríxa, txatxalkerixía. (c). izena. Txatxalaren ekintza.
txátxar, txatxárra. (b). adjektiboa. Txiki-txikia.   Diminuto, -a, pequeño, -a. Meloi txatxar bateaittik ogei duro kobrau jostan. Ik. záztar.
txátxara, txátxaria. (c). izena. Despreocupación, pachorra. Au da daukazuen txatxaria, goizeko irurak eta oinddio barriketan./ Txatxaria bia da dagon izotzakin minifaldia jazteko.
txatxarkeríxa, txatxarkerixía. (c). izena. (adierazkorra.) Gauza ezdeusa, huskeria.   Nimiedad, nadería Txatxarkerixatan ibiliko aiz ba? Erosik Mercedes bat./ Orrek etxaukek txatxarkerixaik, orrek angulak pe aundixak jate jittuek./ Iru milloi tokau jakon loterixan; txatxarkerixa bat. Gisa honetako esaldi umoretsuetan, batik bat; TXATXARKERIXETAN IBILI, sarri. Ik. uskeríxa.
txatxilipurdi. Ik. txilípurdi.
txátxu, txatxúa. (c). adjektiboa. Lelo, -a, imbécil. Etzoskun atia zabaldu nai txatxu arek alaku arek.
txatxuáldi, txatxualdíxa. (c). izena. Norbait txatxu dagoeneko aldia.   Temporada de necedad que pasa una persona. Txatxualdixak emute zotsanian etzan giro izaten aren inguruan.
txatxurra
© Gorka Ortega
txatxur, txatxúrra. (c). izena. (haur hizkera.) Hagina.   Diente. Txatxurtxuak miñ emuten dotsue ezta, biotza?/ Ointxe dauzka txatxurrak urtetzen. TXATXURTXO, batik bat.
txatxútu. (b). da aditza. Txatxu bihurtu.   Volverse idiota o ligero de cascos. Len ain majia zan da oiñ ziero txatxututa dago. Emakumeez, batik bat.
txeldor. Ik. txíldor.
txendorra egiten
© Jaione Isazelaia
txendor, txendórra. (c). izena. TXONDOR. Txondorra.   Pira para hacer carbón. Bestela txendorra dana erretzea faten da egosi barik. Cand. Ik. ikaztoi, ilentxa-txendor, subill-txendor. txendorra egosi. aditza. Ikatza egin txondorrean. Egosi esate ako; goitti bera faten da a egosten, barrenea. Mart. txendorra kargau. aditza. Txondorra egin. Eta nik atzenengo ei naban txendorra kargatzen-da zuen aittittakin, Posakua, Jose; aetxekin ementxe Pagatzakuei ni ibili nitzan kargatzen laguntzen. Cand. txendorra sutu. aditza. Txondorrari su eman. Urrengo eunian sutu eitte zan txendorra. Jose.
txendorgille, txendorgillia. (d). izena. TXONDORGILLE. Ikazkina. Aizia zeiñ aldetati jotzen daben iarri ein bijao txendorgilliek. Jose. Sin. ikazgille, ikázgiñ.
txendor-zúlo, txendor-zulúa. (d). izena. TXONDOR-ZULO. Txondorra egiten den lautadatxoa. Txendor-zulua ero ikaztei-zulua, guk bixetaa. Cand. Sin. ikaztei-zulo.
txépa, txépia. (b). izena. Chepa, giba. Sin. jíba, kórkoba, kórkotx.
txépel. 1. txepel, txepéla. (a). adjektiboa. Ganora gutxikoa.   De poco fuste, bobo, -a. Eziozu kasoik eiñ, txepel utsa da ta. Emakumeez, batik bat. 2. txepel, txepéla. (c). adjektiboa. Epela, beroa edo hotza egon beharreko edari bat. Ardoa edo beste edari bat makaldu edo eskastu denean ere esaten da txepela dagoela. 3. txepel, txepéla. (c). adjektiboa. Gatzik gabea. Janariaz, adibidez.   Soso, insípido. Txepela dagola aura, gatzik eztaukala. Don. Ik. sóso.
txepéldu. 1. txepéldu. (b). da-du aditza. Txepel bihurtu.   Volver(se) necio, -a. Ziero txepelduta ikusten dot aspaldixan dendari ori. 2. txepéldu. (b). da aditza. Bero edo hotz egon beharreko edaria epeldu. Eraizu ori ziero txepeldu baiño len. Ik. txepel.
txepel-jardun. Ik. jardun txepel.
txepelkeríxa, txepelkerixía. (b). izena. EPELKERÍXA. Necedad. Oin be txepelkerixan batekin etorriko jaku. EPELKERÍXA (leunagoa).