Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
txakúrtu
txánda
txakúrtu. (c). da aditza. Lotsagabetu, jenio eta jarrera txarreko bihurtu.   Volverse insolente y malhumorado. Len etzan alakua baiña juiziua sartu zotsenetik ziero txakurtuta dago.
txakúr-txabola, txakúr-txabolia. (b). izena. Caseta de perro. Sin. txakur-étxe, txakúr-toki.
txakúrtxiki, txakúrtxikixa. (c). izena. 5 zentimoko txanpona.   Perra chica. Aspaldi ezkutau zan txakurtxikixa. Ik. txánpon. txakur txikixak poltsikuan baiño gutxiao irabazi. (d). esapidea. Landare bat edo abere bat gutxi hazi. Keixa arbola orrek txakurtxikixak poltsikuan baiño gutxiao irabazten jok. Hau esan ohi zuen gure amak pinupean geratutako gerezi-arbola batez.
txakur-záunka, txakur-zaunkía. (b). izena. Ladrido. Etenbako txakur-zaunkia izan da gaur gabian./ Txakur-zaunkak eztoste lotan laga.
txal, txála. (a). izena. Txahala.   Ternero, -a. Arra denean IXKO, emea denean BIAE. Txikiari TXALTXO. bosgarren txala izan. esapidea. "Behiak lau erro izaten ditu. Bost txal izaten baditu, bosgarrena goseak. Zerbait banatu eta ezer gabe geratzen bada esaten da, edo, oro har, sobra dagoenarengatik. Ze, bosgarren txalan moduan ni ala?" (Lar Antz). txala eiñ. (c). (lagunartekoa.) Botaka egin. Sin. bótaka. txala eitteko egon. Behia ernari egon. Ik. ernári.
txala eiñ. (c). (lagunartekoa.) Botaka egin. Sin. bótaka.
txalan-txalan. Sin. txortxor.
txáldan, txaldána. (d). adjektiboa. Txepela, ganorabako samarra.   Insustancial. Persona inseguru ero txepel samarra danian. Ik. txákal.
txalíll, txalílla. (c). izena. Txahal hila.   Feto de ternero abortado. txalílla bota. (c). aditza. Abortar una vaca. Don.
txalin. Ik. txóliñ.
txál-íxko, txál-íxkua. (c). izena. Txahal-idiskoa. Urbete bat arterakoa.   Novillo, ternero de hasta un año. Bigantxia txikixaua, ta aundixauai esate jako biaia. Porrejenplo txal txiki bat bigantxia ero txal-ixkua da. Don. Gero ixko, soilik. Ik. bigántxa, íxko.
txálma, txálmak. (d). izena. Asto-txalma. Astoari edo zaldiari ganajatekotarako bizkarrean jartzen zaion egurrezko garraiagailua. Onek txalmak dia, ganajatekotarako ta. Don. Asto-banastak saskiak dira eta hauek, berriz, egur makilazkoak eta bitarte zabalekoak. Sin. astó-sílla, ángailla.
txálo, txálua. (a). izena. Aplauso. Ik. bélarri. Txalo pin txalo, txalo ta txalo, katutxuá mizpillán gáiñian dago. (a). esaera. Haur kanta. Txalo pin txalo, txalo ta txalo, katutxuá mizpillán gáiñian dago.. txáluak jo. (a). aditza. TXALO EIÑ. Aplaudir. Karreristak agertzen dienian jo txaluak./ Txalo ein zotsen Monzoni kalian pasatzerakuan.
txaltxak
© Jaione Isazelaia
txáltxa, txaltxía. (b). izena. . TXALTXAPERRETXÍKU. cantharellus cibarius.. Perretxiku txiki guztiz horia, polita, saltsei botatzeko edo eta beste batzuekin nahasi tortillan jateko erabiltzen dena. Rebozuelo.
txáltxiki, txáltxikixa. (b). izena. Ternerito, ternero lechal. Guazen basarrira txaltxikixa ikustera.
txálupa, txálupia. (a). izena. Lancha, chalupa. Txalupan ibili giñan Ondarruan.
txámarra, txámarria. (a). izena. Zamarra, chaquetón. Gure gazte denboran,, gurean behintzat, ez zen hitza erabiltzen. JAKE edo TXAKETA esaten genuen
txanbolin-txistu, tanbolinttero. Ik. danbólin-txístu, danbolintxéro.
txánboliñ. 1. Txánbolin. (c). izen propioa. Tamborilero. Se usa como apodo a los de la profesión. Bitorixan bizi da Antzuelako Txanboliñ. 2. txanbolin. Ik. danbolíñ.
txánbra, txánbria. (d). izena. "Chambra. Vestidura interior, no ajustada, de mujer o de niño, que cubre la parte superior del cuerpo." (M. Moliner). Gero agiñik pez, buruko emendaixa jantzitta, erropa luze-luze gona aundi batzuk, beste... txanbria esate jakon, beste amantal aundi bat. Mertz./ Guk erabiltzen giñuzen ba, txanbra zurixak ero. JJp.