Hiztegia
txábeta.
1. txábeta, txábetia. (c). izena. Burdinazko ziria, bizikleta pedalaren ardatza eta bielaren arteko lotura egiten duena, adibidez. Chaveta. Pedalai txabetia urten eta muturrez aurrera jausi nitzuan./ Txabetiak olguria dauka.
txábetatik izúrrauta egon. (d). esapidea. Burutik gaizki egon. Txabetiak faillatzen jotsak./ Txabetako faillua jaukak.
2. txábeta, txábetia. izena. Perrak, animaliaren kaskuan asentatuta gera dadin, duen belarri antzeko zatia. Kaskuan perria ola ipintze zan, au urtetze zan, da au okertu itte zan olako tenaza batzuk artu, ta kaskua jaso, ta azpittik gora zea itte zan au txabetia, belarrixa. Roman.
txabetáda, txabetadía. (
c).
izena.
Kasketada, burutazio zoro antzekoa. Venada, ocurrencia caprichosa. Txabetadiak emon joskuan da artu kotxia ta Bilbora joan giñuztan./ Asieran pentsau najuan nausixan txabetadan bat zala.
TXABETADIAK EMON, batez ere. Ik. kasketada. txábilla, txábillia. (
c).
izena.
Bihurra emanez artilezko haria iruteko karretea. Carrete para hilar retorciendo la lana. Txabillia dok e artilliakin pastoriak-eta bueltaka erabiltzen daben aura, karrete aura. Klem./ Gorutan eitte zien [artilezko eta linuzko haria], baiña artillia senduao askoz e. Gizonak e bai txabillan, txabillia esate jakon. Txabillia da, eztakizu e, ola umiak eta gora-gora jaurtitzeko eukitzen daben zer bat, auraxe da txabillia. Aniz.
Tresna hau, normalean, gizonek erabiltzen zuten. Erdian ardatz kakoduna izaten du, egin ahala artilea txabilan bertan biltzeko. txábillan. (c). adberbioa. Txabilarekin artilezko haria egiten.
Neguan txabillan jarduten dau jota sua./ Txabillan ikusi dot etxeaurrian. TXABILLAN EI txábola, txábolia. (
a).
izena.
Chabola, cabaña. Arraozko txabolan ein giñuan bazkaixa.
Ik. etxábola, txósna. txákal, txakála. (
d).
adjektiboa.
TXANKAL.
Insustancial. Ik. txáldan. txakaláldi, txakalaldíxa. (
c).
izena.
Makaldia, ahulaldia. Gure amak egundoko txakaladixa pasau zeban joan dan udan.
txakil, txakílla. (
d).
adjektiboa.
Ganorabakoa.
