Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
trúke
tupiñ
trúke. 1. truke, trukía. (c). izena. TRUKADA, -IA (EIB.). Cambio, truque. Mutikotan sarri izate giñuan kanika trukia./ Konforme nagok trukadiakin, baiña gero agiña be euk atara nere ordez. (SM Zirik). truke emon edo artu. (b). esapidea. TRUKIAN EMON EDO ARTU. Dar a cambio de. Eskerrikasko ta laztana emun zostan trukian (edo truke)./ Zer emungostak orren truke? ZEREN TRUKE. Ik. tripa-trúke. 2. truke eiñ. (b). aditza. Trukatu. Ik. trukáu, truk eiñ.
truke-ezkontza, truke-ezkontzie. (Leintz) "Igualmente existió la llamada 'truke-ezkontza': doble matrimonio entre hermanos de dos casa o caseríos. Algunos indicaban que la razón de ser de estos matrimonios era fundamentalmente económica, ya que suponía un ahorro de gastos y de molestias, pues en estas ocasiones ambas bodas se celebraban el mismo día con un único ceremonial litúrgico-gastronómico. Sin embargo, la verdadera razón parece radicar en la dificultad con la que los padres tropezaban a la hora de 'colocar' a sus hijos, especialmente, segundones." (Aran Gatz, 145. o.).
trukúmai, trukúmaixa. (d). izena. "Mesa de billar." (Izag Oñ).
trumóe, -i, trumóia. (a). TRUNBOE, -I. Trueno. Trumoia da ta jaso esegittako erropak. Trumoia da, batik bat; diardu ere bai. trumóiak jo. (b). du aditza. Tronar. Bart trumoiak jo dau baiña eztau euririk eiñ. Trumoiak jotzen duenean, San Pedro —edo «Goiko Manuel»— boletan dabilela esan ohi da. Eibarko lekuko batek dionez, errezu hau egiten ei zen: Santa Barbara, Santa Kruz, Jauna balixo zakiuz; iñuzentien ogixa, Jauna miserikordixa. (SB Eibetno).
trumoi-éuri, trumoi-euríxa. (c). izena. Lluvia de tormenta. Ik. ode-éuri.
trumoi-láiño, trumoi-laiñúa. (c). izena. Trumoia dakarren lainoa, hodei-lainoa. Ik. ode-tóntor.
trumói-ots, trumoi-ótsa. (b). izena. TRUMONOTS (EIB.). Ruido de trueno. Bart oerakuan trumoi-otsa zan./ Atsaldian entzun die trumoi-otsak baiña eztau euririk eiñ. Singularrean gehiago. Sin. trumoi-zaráta.
trumoi-zaráta, trumoi-zaratía. (c). izena. Ruido de trueno. Iru trumoi-zarata entzun jittuat gabian. Don. Trumoi-zartada ere bai handia denean. Sin. trumói-ots.
trunboe. Ik. trumóe, -i.
truxal, truxalak. (Eibar) Chaparrón, lluvia torrencial. Truxalak ein zittuan araiñegun, eta etxetik urten be ezin izan genduan ein. (SB Eibetno)
ttir-ttir. onomatopeia. (Eibar) "Sonido que produce el afilador." (SB Eibetno).
tturrukunttun, tturrukunttuna. izena. (Antzuola) "Zopa mota bat." (Lar Antz).
túerto, -a, tuértua, ia. (a). izena. Tuerto, -a. Sin. begíbakar. Ik. ítxu.
túkur, tukúrra. (d). adjektiboa. Terkoa eta takarra.   Terco y rudo. Etzuan giro aren inguruan. Auraxe zuan personia tukurra. Ik. Turkúa.
túlanko, túlankua. (c). izena. Kantabria aldeko basaganadu mota.   Ganado de raza tudanca. Adarzabala eta kolorez grisa. Ik. trézeño.
túnante, túnantia. (b). izena. Alproja eta nagi xamarra. Gazteez, eta batik bat ikasleez, esana.   Se dice de los jóvenes, sobre todo de los estudiantes que son algo pícaros y vagos. Tunante majua ago i aspaldixan eindda./ Listua zuan baiña tunantia. Uberako Mari Justa famatuak gogoan dut zer esan zidan behin mutikotan gerezi lapurretan harrapatu gintuenean: Artizko Bálbiñon semian semia (ni), estudiante tunante! kapapian gitarria joten!
túnika, túnikia. (c). izena. Alkandora itxurako jantzi luze eta zabala, antzina gizonek erabiltzen zutena.   Túnica, blusa. Orduan tunikia ebali ixen dot. Oiñ tunikaik ezeutu be ezta eitten, baiña tunikia da aurrian emon koapillo bat eta... Cand. Sin. brúsa.
túnikadun, túnikaduna. (d). izena. Tunika jazten duena edo jantzita daramana. Herri xehearen ezaugarria. Ik. gabándun.
tuntuna arrapo(ta). interjekzioa. (Oñati) Umeak haserretu eta tematan ari direnean esan ohi da. Gure neskatillia tuntuna arrapota dago.
tupi, tupixa. (c). izena. Arotzerian formadun piezak lantzeko erabiltzen den makina. Gero makinak ipini giñuazenian, orduan tupixan eitten giñuzen. Angel Zurginek erabiltzen duten makinarik arriskutsuena da.