Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
piñutela. Ik. piñátela.
piñu-zuritzeko, piñu-zuritzekua. izena. "Piñuen tronguari azala kentzeko kutxillia." (SB Eibetno).
pío. (a). Hegazti txikien soinua.   Onom. del piar. Or dabitz txitak pio ta pio. Sin. txío. pioka. estepan. (b). adberbioa. Piando. Pioka diardue txorikumak. Sin. txioka.
piói, pióia. (b). izena. Peón. Igeltserua bi pioikin dabill.
pioka. estepan. (b). adberbioa. Piando. Pioka diardue txorikumak. Sin. txioka.
píontza, píontzia. (c). izena. Pioi lana.   Peonaje. Ez genduan asko ikesi. Gero gure kasetara geixao ikesi genduan, zeatxik eze ofiziua ikestera joan, da betik piontzia, au biaok, ori ein biaok eta zea, au eta bestia. Sebas.
pípa. 1. pípa, pípia. (a). izena. Pipa de fumar. pípia jo. (c). esapidea. Adarra jo. Nik joko jotxenet onei pipia. Ortuan eingo jone erok nai bajone lana. Eli./ Arek jo jostak neri pipia! Esklamazio gisa, batik bat. pipian pare. (c). esapidea. Primeran. Pipian pare bizi aiz eta oinddio kejau. 2. pípa, pípia. (c). izena. Ogi mehe, xigortu eta luzea.   Pipa de pan. 3. pípa, pípia. (d). izena. Dolareko upel handia, fijoa, zuku guztiak batera hartzen dituena. Pipia esaten gontsan; pipian forman eindda, geldik, fijo egoten da; ta gero andik, an naastu eta barriketara partidu. Iru estualdi ero lau emon, len esan douna, lelengo estutua ta bigarrena ta dana pipa batera artu. An ikara bat eraiñ, berdiña urten daixen. Don. Ontzi honi upel ere bai. Ik. úpel.
pípar, pipárra. (a). izena. . capsicum sp. Pimiento. Ik. pipar-txorixéro, piparmiñ, pipárraundi. lapikotxo gorri-gorri, bera bete zorri. (a). esaera. Piperraren igarkizuna. "Lapikotxo gorri-gorri, bera bete zorri: pucherito rojo, todo lleno de piojos (acertijo del pimiento)." (Izag Oñ). pípar eiñ. (d). du esapidea. Hacer novillos. Antzuolan erabiltzen da, eta Bergaran ere bai lehenago. Gure denboran TXARRITTAN EI piparra baiño gorrixago jarri. esapidea. Gorri-gorri jarri.   Ruborizarse. Piparra baiño gorrixago jarri da neskiak eskua emun dotsanian. piparra baiño gorrixagua. (b). esapidea. Oso gorria. piparra baiño zittalaua. esapidea. Oso zitala. 2. piparrik pez. (b). esapidea. Batere ez. Ari etxako piparrik pe inporta bestiak ze pentsatzen daben.
pipar-txorizeruak berdetan eta sikatuta
© Jaione Isazelaia
pipar-txorizeruak berdetan eta sikatuta
© Jaione Isazelaia
pipar-txorixéro, pipar-txorixerúa. (b). izena. Pimiento verde, choricero. Pipar-txorixeruak zartaiñian erreta, gauza ederra. Sin. txorixero.
pipar bedar beltza
© Jaione Isazelaia
pipar bédar, pipar bedárra. (c). izena. . Sorotan oso ugariak diren piper tankerako belar txarrak. Pipar bedar gorrixa eta beltza bereizten dira. pipar bédar béltz, pipar bédar béltza. (c). izena. solanum nigrum. Persicaria negra. pipar bédar górri, pipar bédar gorríxa. (c). izena. polygonum persicaria. Persicaria. Sin. txíndurri bédar.
pipar-beltz, pipar-beltza. (d). izena. Pimienta.
piparmínddu. (c). da-du aditza. Jenio txarrez jarri. Sin. pipártu.
piparmiñ.
piparmiñak
© Jaione Isazelaia
pipar miñak
© Jaione Isazelaia
piparmiña
© Jaione Isazelaia
1. piparmiñ, piparmíña. (a). izena. Guindilla. 2. piparmiñ, piparmíña. (c). adjektiboa. Erretxina, petrala. Eztok persona txarra baiña piparmiñ utsa. piparmiña ipurdittik sartu. esapidea. Geldoa denari egin behar omen zaiona espabilatzeko. Ari piparmiña ipurdittik sartuiozue, ia espabilatzen dan. Lehenago astoari piparmina sartzen omen zitzaion azkarrago ibiltzeko.
pipár-póte. 1. pipár-póte, pipár-pótia. (b). izena. Lata de pimientos. También se ha usado para designar lata de conservas, en general. Pipar-potia baiño txapa meiaua dauka kotxe onek. 2. pipár-póte, pipár-pótia. (b). izena. Giro abertzaleetan Espainiako banderari deitu izan zaio. An, jarri juek pipar-potia aiuntamentuan. Lehengo pipar-poteek bandera horren kolorea zuten.
pipárraundi, pipárraundixa. (b). izena. Pimiento morrón. Amak potetan sartzeittu piparraundixak.
pipárrauts, pipárrautsa. (b). izena. Pimentón. Txorixuak eitteko ekarrizu piparrautsa dendatik.
pipártu. (c). da-du aditza. Jenio txarrez jarri.   Poner(se) de mal genio. Ziero pipartuta jartzen da Realak galtzen dabenian. Sin. piparmínddu.
pipi. 1. pipi, pipíxa. (d). izena. Zerena, Egurra jaten duen momorroa.   Carcoma. Gutxi erabilia. Sin. zéren. Ik. síts. pipixak jota egon. esapidea. "Jota egon, behea jota egon, ez egon sasoirik onenean. Au gure moduan pipixak jota dao. (Lar Antz). Sin. ónenak emonda egon. 2. pipi. izena. (haur hizkera.) Txoria, haur hizkeran. Sin. txio-txio.