Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
paréta
párrill
paréta, paretía. (a). izena. PARET. Pared. Pareta senduak dauzka gure basarrixak./ Paretan kontra ezpok ipintzen eztosk ezer esango. Etxekoari pareta eta sorokoari orma edo soorma, argitzen digute Bergarako gure lekukoek. Frontoian EZKER PARETA, ATZEKO PARETA eta AURREKO PARETA bereizten dira. Ezker-pareta jo ta pelotia kanpora joan zuan aurreko pareta ikutu barik. pareta bixak jo. (b). esapidea. Pelotan, lehenengo ezkerreko pareta eta gero aurrekoa jo. Leintz aldean ia beti orma erabiltzen da, ez pareta. Sin. orma bixak jo (Lein.).
pareta bedarra
© Jaione Isazelaia
pareta bédar, pareta bedárra. (c). izena. . parietaria diffusa. Parietaria. Pareta eta haitz zirriztuetan, batez ere, hazten den belar hau oso da ezaguna. Almorranak zabaltzeko, txixa eragiteko, guntzurrunetako harriak botatzeko eta gibeleko gaitzetarako erabiltzen da, besteak beste. Azkenengo honetarako bada, bere ura eztiarekin nahastuta hartu behar da, eta bestela, enplastuen bidez. Sin. orma bédar.
paréta-érloju, paréta-érlojua. (c). izena. PARETÁKO ÉRLOJU. Reloj de pared.
paretako sorginkerixa, paretako sorginkerixia. izena. "Garai baten zineari hala deitzen zitzaion." (Lar Antz).
parézer, parezérra. (c). izena. Iritzia.   Parecer, opinión. Arek emon juan bere parezerra./ Ire parezerra jakin nai juek. Iritzi hitza ere bizirik dago, baina aspalditxo sortu zitzaion anai erdaldun hau. Sin. iritzi.
paríente, paríentia. (a). izena. Senidea. Pariente. Ik. seníde.
parket, parkéta. (c). izena. Zoruan botatzen den egurrezko tarima mota.   Parquet. Parketa; gaztaiñia-ta onak zian, baiña gero gastau in zan. Sebas.
1. párra, párria. (c). izena. Babak, tomateak, eta honelako landareak sostengatzeko erabiltzen diren makilak.   Palos que se usan para sostener las vainas, tomates, etc. Parrak sartu biarrian dare tomatiak.
2. párra. (b). adberbioa. Elkarrenganako zorrik gabe, ez irabazten eta ez galtzen.   En paz, empate. Nik milla pezeta emon dotsat eta parra geldittu ga. parra egin. (b). aditza. Ez irabazi eta ez galdu, enpatatu. Jokuan parra eittia naikua izeten da./ Atzo Osasunak eta Bilbok parra ein juen. Bola-jokoan oso erabilia da honako erronka: Baten parra bi baietz! Bat jo ezkero parra trabesa; bi jo ezkero joteileak irabazi. Ik. parratáko, parratu. párra izan. (c). esapidea. PARRA-PARRA IZAN, PARRA JO. Berdin izan, bost axola.   No importarle, darle igual. Neri ointxe parra jostak goixak beia jota be./ Bentanatik salto ein nai badau be parra-parra joten jostak.
parrako. Ik. babáparrako.
párranda, párrandia. (b). izena. FÁRRANDA. Juerga, parranda. Atzo kriston parrandia bota giñuan da gaur ajia galanta./ Goizian goiz etorri da, gau guztia parrandan ibilitta.
parrandéro, -a, parranderúa, ía. (b). adjektiboa. FARRANDERO, -A. Parrandazalea.   Parrandero, -a, juerguista. Parrandero majua eindda ago i.
3. parra-párra. (b). adberbioa. Txixa-arrastararen onom. Taberna aurrian parra-parra ziarduan txixaiñan.
parra-parran. Ik. txirrísta.
párrape, párrapia. (c). izena. Mahasparraren azpikaldea, lehen tabernetako terrazetan-eta egon ohi zena.   Emparrado, parral. Gasparreneko parrapian afaldu giñuan.
parrastara. Ik. barrastára.
parrát!. (c). onomatopeia. Uzkerraren onomatopeia. Eta parrat!!, puzkarra bota zeban. Ik. púrrut. bat martin parrat, bi martin ipurdi, iru kolkua bete diru, lau sardiña bakaillau, bost kaketan plost. (d). esaera. (haur hizkera.) Haurren berba-jolasa. sei. (a). zenbatzailea. Seis. seitterdietan egon. esapidea. (lagunartekoa.) Zakila ez tentetu. Hau dok jiria: gaba osua neska batekin ibili eta erlojua beti seittardietan. (TSE Berb).
parratáko, parratákuak. (d). izena. Bola-jokoan, denek botata gero parra egin dutenen artean egiten den desenpatea.   Desempate, las bolas de desempate en los bolos. Bi iruko dare, ta oiñ parratakuak bota biaittue kanpeoia erabaitzeko.
parratu. (c). PARTU. Parra egin, enpate egin. Ointxe puntuan parratu jok Realak. 2 komentario Ik. párra.
parráu. (c). da aditza. Landare igokaria parran edo landare gerrian gora kiribildu. Zalgia parrau eitten da, katiau eitten da dana. Garixa lotu eitten dau, garixa ukatu eitten dau atzenian. Don.