Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
mandámentu
mánta
mandámentu. komentario 1 1. mandámentu, mandámentua(k). izena. Los Diez Mandamientos. Buruz ikasten giñuzen Amar Mandamentuak, naiz ta jakiñ ez zer esan nai zeben. 2. mandámentu, mandámentua. (d). izena. Agindua. Misión que cumplir, mandamiento. Nik eztakitt ze mandamentu zeuken, baiña antxe egon zien ate onduan geldi. Gutxi erabilia.
mandázaiñ, mandazáiña. (d). izena. Arriero, mulero. Mandazaiñak manduakin karreterixan ibiltze zienak izango zittuan. "Salvatierra", manduakin karreterixan ibiltze zuan, da akaau in jakuan; kastillanua zuan baiña euskeraz... zerian itte juan, da: "il da mandua ta joan da ni"(barreak). Klem. Ia galdua. Ik. muléro.
manduak
© Asier Sarasua
mándo, mandúa. (b). izena. Aita astarra eta ama behorra duen abere arra. Bera antzua da, umerik egiten ez duena. Mulo; híbrido macho de burro y yegua. Mulia mandua ta mandakua dittuk, iru ganau, danak kruzetik datozenak. Manduan ama dok biorra eta aitta astua. Eta mandakuana dok astua ama eta aitta zaldixa. Mulia ta mandua berdiñ dia, bata da arra ta bestia emia, baiña umeik eitten eztabenak bixak, e. Don. Laburtuz: ama behorra eta aita astarra denean, umea arra bada: mandoa edo muloa (Sin.). Emea bada: mula. Ama astemea eta aita zaldia (eta bera arra): mandakoa. Ik. múla, mándako.
mandobide. Ik. mandabíde.
Mandoko. Ik. Mándako.
manejar, manejárra. (c). izena. (lagunartekoa.) Managerra, erdi umorez, erdi gaizki ulertuz. Urtaiñek manejarra zeukala ona-ta... Arek manejatzen jotsan diruak. komentario 1 Ik. manejau.
manéjau. 1. manejau. (b). da aditza. Arreglarse, valerse. Ze moduz manejatzen da bakarrik etxeko lanak eitteko. Ik. jirau, moldau, arréglau, konpondu. 2. manejau. (c). dio-du aditza. (lagunartekoa.) Robar, hurtar, birlar dinero etc., a escondidas, subrepticiamente. Bos milla duro manejau jotsan aittai karteratik. 3. manejau. (c). du aditza. Gidatu.   Manejar, conducir. Amar urterako bazekixen kotxia manejatzen. Baita norbait erabili. Neskatilliak nai daben moduan manejatzen dau anaia.
manéju. 1. maneju, manejúa. (b). izena. Manejo. Badakizu telebisiño onen manejua? Manejua ERAKUTSI, IKASI, JAKIN, batik bat. 2. maneju, manejúa. (b). izena. Azpijokoa.   Manejo, tejemaneje. Eztakitt, baiña uste dot manejun bat badarabillela eren artian.
mánga, mangía. (a). izena. Manga. manga motzian. (b). esapidea. MANGUTSIK. Manga motzean. Ebateko moduko otza eguan eta an agertu zan mangutsik, txistua joten. (AAG Eibes).
manga motzian. (b). esapidea. MANGUTSIK. Manga motzean. Ebateko moduko otza eguan eta an agertu zan mangutsik, txistua joten. (AAG Eibes).
mangáda, mangadía. (d). izena. Abelgorri edo zaldien eskorta handia.   Redil de vacuno o caballar. Ganau-taldiak dauzkenak pa mangadia esate otxek, ganaua dominatzeko, manejatzeko, mangadak. Don. Ez dut beste inoiz entzun. komentario 1
mangá-mútur, mangá-múturra. (c). izena. El orillo de la manga. Manga-muturrak koipetuta dauzkazu. Azen.: manga-mútur, manga-mutúrra ere bai.
mangáu. MANKAU. 1. mangáu. (c). da aditza. Leher egin.   Agotarse, hacerse polvo. Fubolian ibilitta ziero mangauta aillegau zan etxera./ Ordurarte ondo, baiña Elgetan gora mangau nitzan. MANGAUTA, gehienbat. mangáuta. adberbioa. Leher eginda. Ik. étenda, ukatu. 2. mangáu. (d). du aditza. MANKAU. Jipoitu, tratu txarra eman norbaiti.   Maltratar, golpear a alguien. Ze deretxo daukazu ola gure umia mankatzeko./ Egon trankil, eztot mankauko ta. Ia galdua erabilera honetan. Ik. matrákau. 3. mangáu, mangáua. (c). izena. Cansancio, agotamiento a causa de un gran esfuerzo. Nik artu dot mangaua trastiak azkenengo pisura jasotzen.
maníbel. 1. maníbel, manibéla. (a). izena. Manivela. Manibelai eraindda arrankatzen zan auto aura. 2. manibel, manibéla. (a). izena. Manillar. Manibela okertu jako bizikletiai. MANIBEL BAJ
maniféstau. (d). da aditza. Quedar en evidencia. Batzuk ez i eben nai, aldameneko tabernakuak eta; eta arek ei eukan eskolako giltza. Lelengo giltzik emon nai ezta ta. Bueno, bere burua manifestauta geratu, besteik ezebe eziñ eiñ errixan kontra baiña. Ikusten dugunez, bere burua manifestauta, dio Hilarik jaso dugun adibide bakarrean.
mániki, mánikixa. (d). izena. Adabakina. Remiendo. Mániki puxketa bat ipiñitta; prakak ipurdian ero, belaunian ero, ekulonduan ero. Don. Sin. adábakiñ, petátxu.
maníxa, manixía. (a). izena. Manía. Giltzak komunian lagatzeko manixia dauka. maníxak euki. (b). esapidea. MANIXA TXARRAK EUKI. Maniak, ohitura txarrak edo harrarokeriak izan. Gure tiak egundoko manixak zeuzkan artuta.
mankau. Ik. mangáu.
mankulu. Ik. bánkulu.
mánofra, mánofrak. (d). izena. Burrukarako antzina erabiltzen omen ziren eskularru modukoak.   Manoplas; al parecer se usaban en las peleas. Asarretzen jako, asten die demandan. asi die burrukan, eta gure lagunan anaia, Larrartekua, apartatzera sartu zan, da manofrak, orrek e, manofrak, eztakit zuk dakizun zelakuak dien, burdiñia ei dauke, koskorrak ei dauzke ta, uela emendik ola, ta au sartu eskuen da, burdiña-koskuak ei dia, manofrak orrek. Ben.