Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
léka. komentario 1 1. leka, lekía. (a). izena. Babaparrakoaren fruitua.   Vaina, judía verde. Aurten karu dabill lekía. Baina ere entzun daiteke. Ik. babáparrako. 2. leka, lekía. (b). izena. Vaina, cápsula de legumbres. Idarrak leka gutxi dauka aurten. Baba-leka, idar-leka, etab. Sin. zerúka. an be bábak lekátik. (d). esapidea. "Han be be txakurrak ortosik"en gisakoa. —Ze moduz Alemanian? —An be babak lekatik. 3. leka, lekia. izena. (Antzuola, Aramaio) Mozkorra. Orrek dauka lekia orrek. (Lar Antz).
lekaixári, lekaixaríxa. (d). izena. Irrintzilaria. Dana lekaixua; lekaixari edarrak zien, bai Olabarriko Jose Leonen aitta be. Hil.
lekaixua
© Gorka Ortega
lékaixo, lékaixua. (c). izena. Irrintzia; pertsonarena bakarrik. Lekaixoka jatxi giñan San Marzialdik./ Aber zeiñek itten daben lekaixo luziaua. LEKAIXUA EI komentario 1
leká-pátata, leká-pátatak. (a). izena. Plato de judías verdes con patatas. Leka-patatak jan ezkero bazkaixa eindda.
leka-sálda, leka-saldía. (b). izena. Caldo de vainas.
lekeitio bedar. Ik. barrábas bedar.
léku, lékua. (a). izena. Tokia.   Lugar. (ondorengoak ere egiten dira toki-rekin). Sin. tóki. -en lékuan. (b). juntagailua. -en ordez. Kabiarran lekuan angulak egon izan balie etzan asko sobrauko. leku ederrían ere bai. LEKU EDERRÍAN. LEKU EDERRÍAN ere bai. léku eiñ. (b). aditza. Hacer sitio. Leku eidazue, neu be zuekin nator da. Baita leku batean, lantoki batean, adibidez, sustraitu. Ori errekauak eitten asi zan da ikusi; bera da aintzen dabena. Laster ein ddau leku. lekutáko, lekutakúa. (b). izenlaguna. De cuán lejos. Holandako letxugak? Jesus, lekutakuak./ Lekutako kontuekin zatoz oiñ. lekútan. (b). adberbioa. (adierazkorra.) Zein urrun.   Cuán lejos. Aspirinia bia dozula? Lekutan dago farmazia. (Adierazkorra, ondorengo guztiak bezala). LEKU EDERRÍAN ere bai. lekutára. (b). adberbioa. A cuán lejos. Almeriara? Lekutara eruan bia zaittue soldau./ Lekutara datoz diru-eske. lekutáraiño. (b). adberbioa. Hasta cuán lejos. Lekutaraiño aillegau zien urak. lekutátik. (b). adberbioa. Desde cuán lejos. Lekutatik etortzen da jentia UNEDera.
lelatu. komentario 1 1. lelatu. (b). da aditza. Lelo bihurtu (emak.). Lelatuta dago gure neskatila au. Ik. lelótu. 2. lelatu. (b). da aditza. Gehiegi beratutako bakailauaz lelatu egin dela esan izan da.
lelen. Ik. lénen.
lélo, -a, lelúa, -ía. (a). adjektiboa. Lelo, -a, bobo, -a. Ixilik egon ari leluoi.
lelokeríxa, lelokerixía. (b). izena. Tontería, estupidez.
lelótu. (b). da aditza. Alelar(se). Lelotu eiñ aiz, ala?/ Azkenian mutikua lelotu bia dau. Ik. lelatu.
lelózar, lelózarra. (c). adjektiboa. Bobalicón, cacho lelo. Ze jiñok lelozar orrek? Azen.: lélozar ere bai.
len. (a). adberbioa. Lehen.   Antes. Banekixen zuk esan baiño len. len-len. (c). adberbioa. Aspaldi. Hau len-len zuan errotie: Zigarrola Bekue. (AA ArrasEus, 219. o.) lénao. (a). adberbioa. Lehenago.   Antes. Urrenguan lenao esan. lénaz gaiñ. (c). esapidea. Lehenaz gain, lehengoaz gaiz. Lanik barik geratu zan, da lenaz gaiñ andria il jakon. léndik. (a). adberbioa. Lehendik. Desde antes. Ori lendik pe banekixen. lenera. adberbioa. (Antzuola) "Lehen bezala. Kalefaziñua lenera asi da. (Lehen huts egiten zuen, konpondu genuen, baina orain, atzera, lehen bezala hasi da)." (Lar Antz). léngo, lengúa. (a). izenlaguna. El o lo de antes. Aura oin be lengua da./ Jira ta buelta lengora joten dau./ Oiñ eztago lengo kontuik. lénguan. (c). adberbioa. Joan den egunean. El otro día. Barkatuidan lénguan esandakua. lengúan. (c). adberbioa. Con la misma idea, en sus trece. Milla bider esplikau arren arek lengúan jarraitzen dau. Erreparatu azentuazio ezberdinean. Azentuak ezberdintzen du esanahia. Sin. lenían. lenían. (d). adberbioa. Lehenean, lehen bezala.   Como antes, en sus trece. Bergako errixa aldatu zalakuan nenguan baiña eleziñotan ikusi da lenian jarraitzen dabela. Sin. lengúan. léntxuan. (c). adberbioa. Lehentxoan.   Hace bastante. Or lentxuan izan zan Bergatik autopistia ein bia zeben zaratia./ Aspaldixan ez, baiña lentxuan sarri ikusten neban purua erretzen. lentxúao. (c). adberbioa. Lehenxeago. Lentxuao esan baostan eingo najuan. komentario 1
lénen, lenéna. (c). zenbatzailea. LÉLEN. Lehena, lehenengoa.   Primero. Neu naiz lenena ura erateko/ Zein da lelen medikuandako? "Lenen eguna", "lelen aldixa" eta horrelakorik ez dugu entzun. Horrelakoetan lenengo edo lelengo. LELEN eta LENEN, biak entzuten dira; agian LELEN gehiago. LELEN edo LENEN izan (aurrena izan) batik bat. Galduaz doaz biak eta gazteen artean LENENGO besterik ez da ia entzuten. Ik. urren.
lénengo, lénengua. (a). zenbatzailea. LÉLENGO. Primero. Ezta lenengo aldixa izango. Ik. lénen. leenengo arte. (d). esapidea. (Oñati) Hurrengora arte. Ondo jarraittu eta leenengo arte! komentario 1