Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
kópla
kórotz
kópla. 1. kópla, kóplia. (c). izena. Copla. Amurizak diskua etara dau Bixkaiko kopla zarrekin. 2. kópla, kóplia. (c). izena. Irudizko zentzuan, aitzakia, ipuina. Oiñezkero amar aldiz ein neban zure lan ori ainbeste kopla barik./ Orrek kopla ugari tta ganora gutxi. kópletan ibilli. (c). esapidea. Andar con cuentos. Serixo esaten dotsut; ez pentsau kopletan nabillenik.
koraiñ. Ik. kodáiñ.
kóraje, kórajia. (c). izena. Coraje. Korajia bia da dagon giruakin kalera urtetzeko.
kórajetsu, kórajetsua. (c). adjektiboa. Corajudo, -a.
korapillau. Ik. korapillótu.
korápillo. 1. korápillo, korápillua. (a). izena. Nudo. Korapillua librau ta errekara. Irudizko zentzuan ere bai. Aspaldixan abogauakin ikusteittut sarri, tta badauke eren arteko korapillon bat. komentario 1 korápillua eiñ. (a). aditza. Anudar, hacer un nudo. Sokia apurtzen bajatzu, korapillua eiñ. Ik. korapillótu. 2. korápillo, korápillua. (a). izena. Zuhaitzari adarra ateratzen zaion tokia. Arbola-buruan adarrak mozte ako, ta burua eitxe ako. Da arbola-buruan korapillo asko eoten da, eta zela tornuan bueltaka etaaten daben txapa ori, ba an urteten dau korapillua. Dibujo oso polittak. Martin. Ik. arápo.
korapillótu. (b). da-du aditza. KORAPÍLLAU. Embrollar(se), complicar(se). Gauzak korapillotzen asi zien da azkenerako kriston saltsia. Korapillua eiñ zentzuan ere entzun daiteke. Azen.: korápillotu, korápillau ere bai.
kórba, kórbia. (d). izena. Etxegintzan, izkina egiten duten bi hormen artean botatzen den egurra.   Cuadral. komentario 1
kórbata, kórbatia. (a). izena. GÓRBATA, GÓRBETA. Corbata.
kórda. komentario 1
berakatz kordia
© Jaione Isazelaia
1. korda, kordía. (c). izena. Racimo, ristra. Maats-korda ederrak agiri die./ Kordak eiñ da txintxiliz laga berakatzak. 2. korda, kordía. (c). izena. (Leintz) Cuerda de reloj. Ez aztu kordia emotie. Bergaran kuerda.
kordátu. (c). du aditza. KORDAU. Kordak egin; berakatz eta kipulekin, batik bat.   Hacer ristras. Berakatzak an dauzkau ganbaran botata, kordatu biarrian. Ik. berákatz-kórda.
kordel. 1. kordel, kordéla. (c). izena. Soka mehe eta ona.   Cordel. Zapaten kordela apurtu jat. Gure etxean izen hau ganaduak neurtu eta hauen pisua kalkulatzeko erabiltzen zen sokari ematen zitzaion bakarrik. Kanak eta ontzak zituen markatuta. Gure aittajunak kordelakin neurtzen zittuan txalak begira tratua eiñ aurretik. 2. kordel, kordela. izena. (Eibar) "Palangre, arte de pesca de río." (SB Eibetno).
kórkoba, kórkobia. (d). izena. Konkorra.   Joroba. Makurtu ari, orregaittik eztosk korkobaik urtengo ta. komentario 1 Sin. jíba, kórkotx, txépa.
kórkobadun, kórkobaduna. (d). izena. Korkoba duena.   Jorobado, -a. Korkobaduna izan arren gizon estimaua zan. Sin. jibóso, kórkotx, txepóso.
kórkotx. 1. korkótx, korkótxa. (d). izena. Joroba. Sin. jíba, kórkoba, txépa. 2. korkótx, korkótxa. (d). adjektiboa. Jorobado, -a. Sin. jibóso, kórkobadun, txepóso.
koro. 1. koro, korúa. (b). izena. Eliza atzeko leku altua. 2. koro, korúa. (b). izena. Elizako abesbatza.
koróe, -i, koróia. (a). izena. Corona.
korosnai, korosnaixa. izena. (Leintz, Oñati) "Mezcla que se hacía de boñigas y cal para afirmar el piso de las eras." (Izag Oñ).
korosua
© Ezezaguna
koróso, korosúa. (b). izena. . Russula virescens?. Perretxiko berdeargi tantoduna, oso estimatua. Korosua dok berde tantotxoduna. Gibelurdiña ta korosua bi dittuk e, bi klase. Don. Latineko izena gibelurdinaren berdina da, itxura denez, baina guretzat desberdinak dira. Korosoa, txapel ederreko perretxiku berde argia da, tarte zurixkekin, gibelurdina, askoz ere ilunagoa delarik. Perretxikurik estimatuenetakoa da. Urdiña, berriz, berdea da. komentario 1 Ik. gibélurdiñ, úrdiñ, urdiñ.
korosti arra
© Jaione Isazelaia
korostixa
© Jaione Isazelaia
korósti, koróstixa. (b). izena. . KÓSTEI. Ilex aquifolium. Gorostia.   Acebo. Au zan estimauena burtardatzak eitteko. Denporan baten Albiña ta Jarinto aldetik-eta bazien Araba aldian arbola aundixak, eta andik ekartzen zebela. Gure aittai entzuten notsan e, gure aittajunak-eta juten ziela ara, ardazgeixak ekartzera. Astuakin. Jun ara ta bi trongo ipiñi astuai albotan da. Don. Hosto eztakadunak eta aletxo gorriak dituen zuhaixka ezaguna. Gaur gutxi eta ttattarrak gelditzen dira. Gabon apaingaritzat erabilia izanak kalte haundia egin die. Lehen arbola handiak ere ba ziren eta burpartiketarako, adibidez, erabiltzen ziren.