Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
kójo eiñ
kolera
kójo eiñ. (b). aditza. Cojear. Gure txakurrak atzeko ezkerreko ankatik kojo eitten dau. Sin. érren eiñ.
kokálde, kokaldía. (d). izena. Ardiaren lepoko gaitza, bozioa edo. Golua esaten jako ardixan kokaldiai be, ardixak daukan gaitzai be golua esaten jakon. Ardixak eukitzen jok kokaldía, enfermedade bat. Don./ Kokaldia esaten zan len. Ba emen lepopian poltsa bat urtetze otsen. Luis. Ik. gólu, kokalla.
kokalla, kokallie. izena. (Aramaio) "Pertsonen lepo-aldamenetako handitua. Alde bakoitzean bat." (Orm Aram). Ik. kokálde.
kokílddu. (c). da-du aditza. KÚKILDDU. Kikildu, kuskurtu.   Amilanar(se), encogerse de vergüenza, miedo o frio. Neskekin kokilddu eitten da, gizajua alakua./ Ke-potiekin da pelotekin kokildduko galakuan dare./ Sutonduan zeuan koittaua, kokildduta./ Geldik baldin badago ola kukildduta: "kukulumixo dao". Don. komentario 1 Sin. kuxkúrtu. Ik. kukúlumixo.
1. kóko. komentario 1 1. koko, kokúa. (c). izena. Landareak hondatzen dituzten zomorrotxoak.   Pulgones y pequeños insectos en general que atacan a las plantas. Orrixa atakatzen dau kokuak: madarixa, sagarra, ta ze esanik ez babaparrakua, azelgia. Singularrean beti. Ik. baba-kóko, éltxar, zorri. 2. koko, kokua. izena. (Eibar) Zerena.
2. koko. Ik. kokóla.
kóko jántzi. (d). da esapidea. (Eibar) Mozorrotu. Aratoste batzuetan koko jaztia nai eban, baiña iñok ez igartzeko moduan. (SM Zirik). Sin. kukúmarro jantzi, mozórro jántzi.
kokobiribil, kokobiribilla. armadillium vulgare. Cochinilla (SB Eibetno). Zomorro bat.
kokóla. (a). izena. Chocolate (inf.). Nai dozu kokola, Peru? Artu koko.
kokólo, -a, kokolúa, -ía. (c). adjektiboa. Mokoloa.   Zafio, -a, bobo, -a. Mutill galanta, baiña kokolua. Ik. mokólo, -a, mozolo, -a.
kokóte, kokotía. (b). izena. Lepoaren atzealdea.   Nuca. Kokoteko miñez ernegatzen dabill./ Legatz-kokotiak oso estimauak die platerian. komentario 1 kokotéraiño egon. (b). esapidea. KOKOTÉRAIÑO EUKI. Leporaino, higuinduta egon, euki. Kokoteraiño nago zuekin./ Kokoteraiño nauke umiak. Sin. leporaiño, buruko azurreraiño egon.
kokotéko, kokotekúa. (c). izena. Golpe en el cogote. Kokoteko bat emun dost kerten orrek alakuorrek. komentario 1
Koko-Txiki egun, Koko-Txiki eguna. izen propioa. (Eibar) "Viernes flaco." (SB Eibetno).
kokotz. Ik. ókotz.
kola, kólia. (a). izena. Cola. Kolia be ibiltzen da bai; espigetan da atia ta ate-markuak eta zertzeko. Sebas. kola bero, kola berua. (b). izena. Cola caliente. Kola berua; sutan ipintzen zanian, rrrrra, a dana biuntzen zan, da dana geatzen zan eztixa biundutakuan geatzen dan moruan. Sebas. Paneletan zetorren, kurtideriako gantzez eginda. Kola beroa ondo zaindu behar da, bestela hoztu egiten da eta ez du balio. kola zuri, kola zurixa. (a). izena. Cola blanca, cola de carpintero. Oiñ gaurko egunian kola zurixa da. Ra, ra! emoteotsazu ta orrek eztaka zerikan. Sebas.
koláda, koladía. (a). izena. Galda, salda; metal urtua.   Colada. Koladia gertatzen da oiñ segittuan, ordubetian, baiña ni juan nitzanian etaratzen giñuan egunian zortzi kolada, eta gero aillegau giñan amabi koladara. Xub. Sin. salda.
kolamílano, kolamílanua. (b). izena. Mirubuztana, elkarketa mota bat.   Cola de milano. Orrek dia bi karrera, eta enkuentruan bata ipurdixa sendo, ezpana dakona, da bestia da egurran beia, eta a kolamilanuan sartzen da barruan, eta ori sartuta gero espigia sartzen da senduan. Jesus. Sin. mirubuztan.
kola-ontzi, kola-ontzíxa. (b). izena. Kola berotzeko ontzia. Txokolate ontza moruan izaten zien, da aura urtu ur berotan da eitte zan; da beti eote zien kola-ontzixak baño-marian. Kolia oztia izate zan
kolatz, kolatza. izena. (Aramaio) "Itxura ederrekoa (pertsonekin). Kolatz ederreko gizona (gizon ederra, elegantea)./ Orrek dauko kolatza (kokote ederra).
kolaziño, kolaziñua. izena. (Leintz) Bocado. Kolaziñua ein jonat eta ekarrin otxaba bat ardau. (Aran Gatz). komentario 1