Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
kíntzena
kirrímarra
kíntzena, kíntzenia. (d). izena. Jatorriz hamabost eguneko soldata; gero soldata, soilik. Orain desagertzear dago hitza.   Quincena, sueldo. Oinddio etxoskuek pagau il ontako kintzenia./ Afai baten gastau juan astebeteko kintzenia.
kiña jo. (c). aditza. (Leintz) Kiebra jo. Taillera ipiñi bai baiña kiña jo juan. komentario 1
kiñára, kiñaría. (c). izena. Ademán. Paiasuak trapeziotik saltatzeko kiñaria eitte zeban jentia billurtzeko./ Argixak joateko kiñaria ein ddau.
kiñárra. Ik. killárra.
kíñu, kíñua. (b). izena. Keinua, begiz edo aurpegiz egindakoa, batik bat.   Guiño. I, kiñua ein ddosk baztarreko rubixa orrek./ Kiñua ta imintziñua ugari, baiña pelotan ganora gutxi. komentario 1 Ik. imintzíño, siñu. kíñu eiñ. 1. kiñu eiñ. (c). aditza. Guiñar. Kiñu ein ddotsu gizon orrek. 2. kiñu eiñ. (c). aditza. iñada egin. Hacer ademán. Ezkerrakin kiñu eiñ da eskumiakin jote jok. Ik. kiñára. kíñuka. (b). adberbioa. Guiñando, haciendo gestos. Kiñuka baten ibiltzen da bere artian./ Bixak alkarri kiñuka pasau dabe denpora guztia./ Floreszentia kiñuka dabill. Ik. imintziñoka, siñuka. Ik. imintzíñoka, síñuka.
kípula. komentario 1
kipula zurixak
© Jaione Isazelaia
kipula hazixa
© Jaione Isazelaia
1. kípula, kípulia. (a). izena. . Allium cepa. Cebolla.
arbolia kipulia eginda
© Anaje Narbaiza
2. kípula, kípulia. (c). izena. Zuraren gaitza. Ik. zílddu, kéra. kípulia eiñ. (c). Zutik dagoen zuhaitza, zahardadez edo beste zerbaitegatik, ahuldu, urtez urteko betak elkarrengandik bereizi zaizkiolako. Soltarséle las betas al tronco de un árbol. Gaztaiña zarrei tta be eitte jakuek kipulia, eta piñuai be bai. Flojiau, materiala ondatu, bastotu, eskaxtu ziero. Klem./ Zuen piñuixak etxok ia ezetarako balio; bere sasoian etzittuan bota eta arek oiñezkero kipulia eindda jaukek. Behin kipulia egin ezkero ez du balio materialetarako. Ik. ziri.
kípula bédar, kípula bedárra. (d). izena. . Ajo de oso. komentario 1 Ik. zapó-kípula.
kípula buru, kípula burúa. (b). izena. Bulbo de cebolla. Kipula buru ederrak dare.
kípula-sórta, kípula-sortía. (b). izena. Ristra de cebollas.
kiputz, kipútza. (c). izena. (Oñati) Gipuzkoarra (Udanatik haruzkoa, ez Deba Ibarrekoa), gipuzkeraduna. "Kiputz-aldekua: de hacia Guipuzcoa: de Cegama, Segura, Idiazabal... Vagos pero buenos tratantes. Kiputz ipurzurixak." (Izag Oñ).
kiribil, kiribilla. (c). adjektiboa. Ensortijado. Oso ille kiribilla zeukan txikittan.
kiribíldu. (c). da-du aditza. KIRIBILDDU, KIRIBILLAU. Entrelazar, ensortijar, enroscar. Subia arbolan, besuan ero ankan ero, kiribildu in jatan. Klem./ Trentzatxuak kiribilduaz eitten da kopetia./ Erozeiñ ari be kiribillauta egon leikek. Klem.
kiribíllau. aditza. 1. kiribillau, kiribilláua. (c). adjektiboa. KIRIBILL. Kiribilotsua; ileagatik batik bat.   Ensortijado. Illia be bai kiribillaua, ta erozeiñ ari be kiribillauta egon leikek. Klem. 2. kiribillau. Ik. kiribíldu.
kiríbillo, kiríbillua. (d). izena. Remolino de pelo, ensortijamiento. Mikel txikixak oso kiribillo polittak dauzka illian./ Zeiñek eiñ ddotsu kiribillo orrek?
kiribistia
© Gorka Ortega
kiríbista, kiríbistia. (b). izena. Bi borobileko korapiloa, zapatei egiten zaiena, adibidez.   Lazada. Kiripistia, puntatik tira ein dda prast! libratzen dana. Don. Ik. erróseta.
kiríka, kirikía. (d). izena. Oiloen gaixotasuna; mihi azpian sortzen zaien zerbait; lepoa luzatu eta "kiik" hotsa egiten dute.   Enfermedad de las gallinas. Etxakixat ze eukitzen daben auan. Kirikia kendu be itte jotsek; zeozek emute jotsek, etxakixat ze izeten dan; traban bat ero. Lepua luzetuta kika. Klem./ Eukitzen dabe ba mingaiña, ba aren azpixan eukitze zeben zan bat, da arek itte zotsen kik. Eta arek jateko traba itte zotsen, da jostorratz bat artu, ta kendu itte jakuen.” Klem. komentario 1
kirikixua
© Aitor Usobiaga
kirikíxo, kirikixúa. (b). izena. (Antzuola) KIKIRIXO (ANTZ.). Trikua.   Erizo. komentario 1
kiripista. Ik. kiríbista.
kirri-karra. 1. kirri-karra. onomatopeia. "Sonido producido por productos duros y crujientes, al frotarlos, morderlos..." (SB Eibetno) 2. kirri-karra. onomatopeia. "Crujiente. Onomatopeia Hau ogixau kirri-karra obia./ bildotsa kirri-karra gustatzen jata.”
kirri-korro. 1. kirri-korro, kirri-korrua. onomatopeia. "Gosiak tripetan sortzen daben zaratia: tripa-zorrixak. Hau gosia! Tripak kirri-korro dakadaz." (SB Eibetno) 2. kirri-korro, kirri-korrua. onomatopeia. "Katarruak bular barruan sortzen daben zaratia. Katarrua juan dalakuan, baiña ondiok kirri-korro petral bat daukat hamen barruan." (SB Eibetno)