Hiztegia
jauntxokeríxa, jauntxokerixía. (c). izena. Cacicada, caciquería. Naiz ta arrazoirik ez euki eingotsu jauntxokerixan bat./ Jauntxokerixara oittutakua ezin izan alkate ona.
jáurti. (b). du aditza. Indarrez bota. Lanzar, arrojar. Arrixa jaurti jao mutiko batek./ Emendik orra bada gauza bat, “botaidak ona”, prenda bat ero; urriñera baldin bada zeoze, ”jaurti”. Don.
Gaur egun jaurti zein bota entzun ohi da zentzu berarekin, baina adinekoentzat ez da berdina. jáurtika. (c). adberbioa. Botaka, jaurtitzeko beste, ugari. Mucho, a espuertas. Aurten sagarra jaurtika egon da./ Orrek krisisa? Orrek dirua jaurtika dauka. Sin. bótaka.
jáusi. 1. jausi. (a). da aditza. Erori. Caer. Obetik jausi naiz. Irudizko zentzuan ere bai. Zer moduz jausten jatzu gizon ori? Hilarik Angiolilloren urkamendia kontatzerakoan zera dio. Etxian lagatzen boste neuk pe jun biot pa. Da etxian esan i otxen e, «Kontuz ibilli ari gero, batzui ez i jakone ondo jausten da». (AA BergEus, 330. o.). Ik. berriz jausi, jausi barik!. 2. jausi. aditza. Caer preso. Da antxe jausi zan a, kauen dies!, ia gerrie akabaute ta. (Orm Aram)
3. jausi, jausíxa. (c). adjektiboa. Decaído, -a. Bisitatzen izan naiz da oso jausixa topau dot./ Oso jausíxa dago separau zanetik.
jausi barik!. (c). esapidea. Kontuz!, ea erortzen zaren! Hori esaten zaio norberaren aurrean erortzeko arriskuan dagoenari. Labandu barik!, ere bai labandu berri denari, eta abar.
jazban, jazbána. (c). izena. JAZMÁN. "Jazz-band"-en euskarapena. Sasofoi, eskusoinu eta bateriaz (gehienetan) osatutako musika taldea, gerra ostean erromerietan jotzen zuena. Grupo musical, compuesto generalmente de saxofón, acordeón y batería, muy de moda en las romerías de cierto rango en la posguerra. Uberako San Paulotan erromeixa edarra eitten zuan jazbanakin./ Altos Hornosen be jazbana egoten zuan. Mugatu singularrean, batik bat.
jazkéra, jazkería. (b). izena. Vestimenta, modo de vestirse. Jazkeriagatik ezaun zeban etzala emengua.
jaztétxe, jaztetxía. (c). izena. "Baserritarrek kalean arropak aldatzeko izaten zuten etxea. Bazterretxe jaztetxia zan." (Lar Antz)
jel, jela. (d). izena. Hala deitzen omen zitzaion gerra aurretik lauburuari. Idurixoko eskillaran jeuan pintauta jela. Klem.
Etim.: JEL sigla(Jaungoikoa eta legezarrak), EAJren lema.
jenerála. (c). adberbioa. (lagunartekoa.) Gehientsua, normalena. La mayoría, lo general. Kataluñan ardao klase asko dago baiña jenerala gorrixa./ Balnearixuan daneko jentia zeuan baiña jenerala Madrill aldekua.
jeneralían. (b). adberbioa. ENJENÉRAL, ENJENERALMENTE . Gehienetan. Generalmente, las más de las veces. Gu domeketan jeneralian Durangora joaten ga./ Nik jeneralian eztot armozatzen./ Santa Lutzia egunian enjeneral eurixa eitte jok/ Aitta neria enjeneralmente goizeko mezetara. Hil. Sin. géixenetan, normalían.
jénero. komentario 1 1. jénero, jénerua. (b). izena. Kontsumitu eta saldu daitekeen edozer gauza. Artículo, mercancía. Bazan gaur makiña bat jenero plazan./ Gerraostian etzeuan jeneroik diruakin be./ Bodarako erregalua. Oiñ beste gauza batzuk erregalau, baiña orduan jenerua erregalo. Gero urrengo egunian bodia ta. Ben.
2. jénero, jénerua. (c). izena. Mota, suerte. Clase. Iru soiñu jenero be egoten zien. Dultziñia be bai. Sot. Orain klase gehiago.
jénixo. 1. jénixo, jénixua. (a). izena. Genio. Jenixo txarrekua da oso.
2. jénixo, jénixua. (c). izena. Carácter, tendencia (?). Oixe da orren jenixua bai, tta...
jénte, jentía. (a). izena. JENDE. Jendea. Gente. Beti singularrean. Ik. napar-jénte. jenté áurrerako. (c). Jendearekin tratatzeko, publikoan hitz egiteko, etab. Langillia da oso, baiña eztau balio jente aurrerako.
jenté áurrian. (c). Etxakon bape gustau ori jente aurrian esatia. jentián bistán. (b). esapidea. A la vista de todos. Ori igual jentian bistan jartzen da narrugorri. Ik. gazte-jénte, napar-jénte.
jentélaje, jentélajia. (b). izena. JENTÍLLAJE. Gentuza. Ze jentelaje bizi dok ire auzuan?/ Kontuz ibilli ari an dagon jentelajiakin.
komentario 1